Kompendium Wiedzy geografii43

znaniowych, a także w państwach totalitarnych (efekt „dżihadu kulturowego”, według B. Barbera). Globalizacja w tym sensie jawi sic juko oksydentalizacja, ściślej rzecz biorąc amerykanizacja życia. Koncepcja społeczeństwa otwartego K. Poppera i jego naśladowcy G. Sorosa (19%) jest postrzegana prze/ tradycjonalistów jako kamuflaż amerykanizacji w dziedzinie gospodarki, polityki i kultury.

Nic mniej ważny jest aspekt ekologiczny, który wyraża się przede wszystkim w naruszeniu równowagi w środowisku przyrodniczym i kulturowym. Typowymi przykładami globalnych zmian ekologicznych są: zanik osłony ozonowej, ocieplenie i efekt cieplarniany, pandemia AIDS, nowe źródła radiacji, produkcja zmodyfikowanej genetycznie żywności.

Globalizacja jest zjawiskiem bardziej złożonym niż powszechnie się to wydaje — pretenduje do miana pojęcia wyjaśniającego współczesną kondycję psychofizyczną człowieka (kompresja czasu i przestrzeni, postępująca segregacja przestrzenna, separacja, wykluczenie itp.).

Z powyższego przeglądu widać, że globalizacja przejawia się na wielu płaszczyznach życia, wywołując zarówno pozytywne, jak i negatywne efekty. Stosunek do globalizacji i jej ocena zależą od pozycji oceniającego, od jego światopoglądu, przynależności do określonej grupy społecznej lub zawodowej, od przekonań, doświadczeń, wiedzy itd. Zgodnie z. publikacjami Klubu Rzymskiego, w szczególności z raportem D. Meadowsa The timits of growth (Granice wzrostu, 1973) należałoby ograniczyć produkcję i rozrodczość, by zachować równowagę ekologiczną świata i zapewnić wzrost stopy życiowej mieszkańców.

Teza ta postrzegana jest przez wielu krytyków globalizacji jako ukryte stanowisko ncomaltuzjańskic, ponieważ wynika z. niej. że kraje rozwijające się, ze swoim wysokim wzrostem zaludnienia i nieekologiczną gospodarką, stanowią największe zagrożenie współczesnego świata.

W pracach uczonych należących do tzw. Grupy Lizbońskiej, którzy wychodzą z założeń paradygmatu zrównoważonego rozwoju, prezentowane są poglądy o konieczności korygowaniu globalizacji. Uważają oni, żc trzeba ograniczyć i podporządkować bezwzględną konkurencję na rynku światowym priorytetom społecznym, kulturowym i ekologicznym.

Zasadniczym problemem społeczności regionalnych (krajów) jcsl odpowiedź na podstawowe pytanie: czy oczywista i coraz szersza globalizacja, oznaczająca koncentrację władzy w rękach jej głównych nosicieli — rządu USA, MFW, TNK, Iłanku Światowego. Światowej Organizacji Handlu — zmniejsza zakres ich wolności, ograniczając kompetencję poszczególnych rządów?

Bez wątpienia obserwujemy koncentrację instrumentów geoekonomicznych i geopolitycznych, a zarazem szybką redystrybucję wpływów opierających się na czterech atrybutach: władzy, pieniądzach, informacji oraz prestiżu.

Jednocześnie należy zdawać sobie sprawę z tego, żc globalizacja nic oznacza wyrównywania różnic gospodarczych i unifikacji standardów życia mieszkańców Ziemi, czego dowodzą wcale nie malejące dysproporcje poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego poszczególnych krajów. W istocie globalizacja polaryzuje funkcje kierownicze i koncentruje je w rękach transnacjonalncj elity ekonomiczno-politycznej.

Czy świat zmierza w kierunku uzależnienia od grupy identyfikującej się z „kulturą Davos" i stanic się „globalną wioską"? Jeżeli nic, to co może nas czekać? Czy nastąpi nasilenie różnych ruchów społecznych o charakterze narodowym, regionalnym, etnicznym, religijnym i innych, opozycyjnych w stosunku do globalistycznych form organizacji współczesnego świata, które zwyciężą albo też doprowadzą do podziału świata na zglobalizowany i „regionalny"? Na te i inne pytania nie ma jeszcze jasnej odpowiedzi.

Proces globalizacji nie rozwinął się na surowym korzeniu. Był on poprzedzony przez pewne pomysły odzwierciedlające możliwe kierunki rozwoju świata społecznego, np. koncepcję globalnej wioski informacyjnej McLuhana. w której dzięki powszechnej komunikacji każdy wie wszystko o wszystkim i wszystkich, albo futurologiczne wizje o globalnych perspektywach, o zmianach ekologicznych itd.

Niektóre aspekty globalizacji — szczególnie te związane z równowagą ekologiczną planety, z rozpowszechnieniem broni masowej zagłady — są badane przez nową dziedzinę wiedzy globalistyką. (Patrz hasła: Globatistyka, Państwo narodowe. Rozwój zrównoważony).