Konopnicka1

Twórczość Marii Konopnickiej (1842-1910)

-Debiutowała w 1875r. wierszem opublikowanym w czasopiśmie „Koszalin” (pod pseudonimem). Przychylne oceny, między innymi Sienkiewicza-Litwosa, skłoniły pisarkę do radykalnej zmiany trybu życia i przeniesienia się do Warszawy. K. zaczęła zarabiać piórem na swoje utrzymanie.

-Utwory Konopnickiej zebrane w trzech seriach Poezji wywołały niezwykle ostre reakcje grup szłachecko-konserwatywnych i klerykalnych.

-Pełniła przez dwa lata obowiązki kierownika literackiego w demokratycznym piśmie dla kobiet „Świt”(l 884-1886)

Debiut poetycki K. był zjawiskiem oryginalnym i nie mającym odpowiednika równej wagi w literaturze krajowej tego czasu. To ona, a nie na przykład Asnyk czy Gomulicki, stała się najbardziej reprezentatywną wyrazicielką problematyki ideowej nurtującej pokolenie popowstaniowe. Nasze pokolenie ma swego wieszcza w osobie Konopnickiej - stwierdził młody Żeromski. Wytłumaczenia tej pozycji należy szukać w splocie paru zjawisk. Jednym z nich było wyjątkowe uwrażliwienie K. na podniety płynące z konfliktów ideowych lat 80, związanych z gwałtownym ujawnieniem się nowych przeciwieństw społecznych. Pisarka była świadoma sytuacji chłopstwa po reformie 1864r. i stosunków między wsią a dworem. Z własnych doświadczeń znała również życie „proletariusza umysłowego” i obraz miejskiej nędzy. Jednocześnie była dobrze poinformowana o działalności wśród młodzieży intelektualnej stolicy kół niepodległościowych oraz socjalizujących. Dzięki temu zdolna była do wypełnienia swoistego zamówienia społecznego, oczekiwano bowiem na „poetę pokolenia”.

Obok tego jednak faktem, który przesądził o rozgłosie Konopnickiej-poetki, było umiejętne nawiązanie do wielkiej spuścizny romantyków, przede wszystkim Mickiewicza i Słowackiego, zarówno w zakresie wskazań ideowych, jak i doświadczeń warsztatu. K. umiała jednak uniknąć niebezpieczeństwa epigonizmu.

W związku z zaangażowaniem w problematykę Współczesną, K. podejmowała próby przystosowania wyobraźni czytelnika ukształtowanej na dziełach romantyków, próby zagięcia romantycznej frazy i leksyki do wyrażania aktualnych problemów ideologicznych i odtwarzania zwykłych sytuacji życiowych. W pierwszych seriach Poezji zawarte są utwory, którym brak równowagi między składnikami zaczerpniętymi z poetyki romantycznej a elementami krystalizującego się stylu indywidualnego. Najczęstszym i w różnorodnych wariantach tematycznych realizowanym motywem tych trzech serii był dramat wewnętrznego rozdarcia społeczeństwa, rozgrywający się od wieków wśród zmiennej scenerii, lecz nadal aktualny (np. Z dni smutku, Najkrwawsze pole, Czy warto?, Noce letnie).

Od pierwszych lat twórczości K. pojawiają się głośne Obrazki. Między innymi: Wolny najmita, Co pocznie?, Przed sądem, Bez dachu, Jaś nie doczekał. Chłopskie serce, Z szopką. Obrazki zbudowane są na materiale fabularnym związanym całkowicie z realiami życia współczesnego. Ukazują najbardziej dramatyczne sprawy bytu społecznego klas „wydziedziczonych”: bezdomność, nędzę, krzywdę moralną . Jako utwory o elementach epickich i lirycznych łączą różne cechy rodzajowe. Wszystkie jednak mają wyraźną linię fabularną wyróżnia je podobna kompozycja, przypominająca konstrukcję noweli z silnie uwydatnioną pointą. Pojawiają się często komentarze narratora, ukrytego lub jawnego. Obrazek jest gatunkiem oscylującym na pograniczu różnych rodzajów literackich. Utwory te wyróżnia śmiałe nowatorstwo w zakresie tematyki i struktur)' narracyjnej.

Ważnym odkryciem w poezji K. stały się tzw. liryki ludowe. Pojawiły się już w pierwszej serii i uprawiane były do ostatnich lat twórczości. Wyliczyć tu należy takie cykle jak: Wieczorne pieśni, Z łąk i z pól, Łzy i pieśni, Piosenki i pieśni, Na palecie, Po rosie, Z