14263 Pozytywizm leksykon literatury polskiej5

Pan Balcer w Brazylii

Epicki poemat > Marii Konopnickiej, wydany w 1910 r., literacki dokument emigracji polskiego chłopstwa do obu Ameryk w poszukiwaniu lepszego życia. Utwór napisany oktawą miał - w zamiarze autorki - być epopeją na miarę Pana Tadeusza, formą nawiązywał też do tradycji epickich Ignacego Krasickiego i poematu dygresyjnego Juliusza Słowackiego. Konopnicka pracowała nad tekstem 20 lat, niestety, poemat nie należy do wybitnych osiągnięć artystycznych. Składa się z 6 pieśni. Głównym bohaterem i narratorem opowieści jest pan Balcer - skromny, wiejski kowal. Fabuła rozpoczyna się wejściem na pokład okrętu płynącego do Ameryki Południowej grupy emigrantów, mających nadzieję na odnalezienie lepszego życia, a kończy się powrotem do kraju garstki rozczarowanych, zawiedzionych i zmęczonych życiem nieszczęśników. Rolę narratora powierzyła autorka postaci tytułowej. W poemacie Konopnicka dala wyraz radykalnym poglądom społecznym, podkreślając solidarność wykorzystywanych robotników najemnych, ciężką egzystencję polskiego chłopa, a także wiarę w lud jako zbiorowość, tworzącą silę narodu. Powracając na łono ojczyzny, bohaterowie przyrzekają żyć i pracować dla niej, i nigdy więcej jej nie opuszczać.

Pani Bovary    ^

> Powieść > Gustawa Flauberta z 1857 r., drukowana w odcinkach w 1856 r. w „Revue de Paris”, wydana w formie książkowej w 1857 r. Bohaterką jest Emma Rouault, córka zamożnego gospodarza, wykształcona w szkole klasztornej, z której wyniosła nadzieję na dostatnią i urozmaiconą przeszłość. Wyszła za mąż za młodego lekarza, zakochanego w niej Karola Bo-vary, i w tym małżeństwie widziała szansę wyrwania się z monotonii życia na wsi. Gdy po ślubie oboje zaczęli wieść spokojne życie w małym miasteczku Tostes, wychowana na lekturze romansów Emma poczuta się znużona życiem i zaczęta marzyć o wielkiej miłości. Bal na zamku w Vaubyes-sard, obserwacje luksusowego stylu życia arystokracji, tęsknota za uczuciem wprawiły ją w stan psychicznej frustracji (> bowaryzm). Bovary, z nadzieją na uratowanie mnlżuńtilwii, pi mim iowiI zmienić otoczenie I pr/oprowadzić się do większego miasteczka Yonvlllo Tam l inma zakochała się w Leonie Dupuis, młodym urzędniku notarialnym, który wkrótce wyjechał do Rouen.

Isabelle Huppert w scenie z filmu C. Chabrola Pani Bovary

Żądna przygód i miłości Emma pokochała tym razem Rudolfa Boulangera właściciela pobliskiej posiadłości. Znudzony prowincjonalnym romansem Rudolf zerwał z nią i wyjechał. Zrozpaczona Emma popadła w depresję. Kochający Karol, pragnąc znaleźć lekarstwo na melancholię żony, zawiózł ją na przedstawienie teatralne do Rouen, gdzie Emma powtórnie spotkała Leona i nawiązała z nim romans. Odtąd często wyjeżdżała do Rouen, zadłużając się u miejscowego lichwiarza, Lhereux. Widmo utraty majątku i dobrego imienia sprawiło, że Emma popelnita samobójstwo, zażywając arszenik. Karol, już po jej śmierci, znalazł kasetkę z listami pisanymi przez kochanków Emmy i dopiero wtedy dowiedział się o jej niewierności.

Flaubert, za pośrednictwem obiektywnej, pozbawionej komentarza autorskiego narracji, pokazuje bohaterkę, która nie potrafi poddać się ustalonym przez małomiasteczkowe środowisko regułom i'konwencjom. Przedstawienie innych postaci: niezaradnego męża, zachłannego lichwiarza, ograniczonego intelektualnie, ale sprytnego życiowo aptekarza, współtworzy realistyczny obraz życia prowincji., który pisarz uzyskuje za sprawą harmonijnego wyeksponowania środków literackich i dzięki nim wydobywa zarówno piękno, jak i prawdę świata przedstawionego. Powieści tej nie można sprowadzić do kategorii zwykłego romansu. Stanowi ona prezentację osobowości bohaterki znajdującej się w psychicznej sytuacji bez wyjścia. Postać Emmy jest nieustannie analizowana przez pisarza, poddana osądom czytelnika; w ich odczuciu została skazana na otoczenie, które zamknęło ją w pułapce. Flaubert nie uprawia jednak żadnej własnej psychologii, pozwalając w narracyjnej strukturze powieści mówić samym faktom (> narracja i narrator).,

Pan Wołodyjowski

> Powieść > Henryka Sienkiewicza, trzecia część Trylogii. Publikowana była w „Słowie" od 2 VI 1887 do 28 IV 1888 r. W odróżnieniu od > Ogniem i mieczem oraz > Potopu tematyka wojenna ustępuje wyraźnie obyczajowej i romansowej. Akcja rozgrywa się w okresie 1669-1672, od wyboru na króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego do utraty Kamieńca Podolskiego.