medsadowa1

padaczka I Inne choroby o.u.n. powodujące występowaniu stanów pomiot znych lub utratę napięcia mięśniowego (porkinsonizm), napadową nstrkolfpsję (stwardnienie rozsiane), okresowy Obrzęk i ucisk mózgowia. Można tutaj doł<r< zyć także narkomanię, lekomanię i uzależnienie alkoholowe jako stany powodujące upośledzenie wydolności psychosomatycznej. Wprawdzie brakuje szerszych badań nad znaczeniem tych chorób w powstawaniu wypadków, jednak niewątpliwie niektóre kolizje są spowodowane zaburzeniami o.u.n. u kierowców.

Lekarskie badania kontrolne kierowców, przeprowadzane po wypadkach drogowych, pozwalają na cofnięcie prawa jazdy w tego rodzaju przypadkach. Występowanie ewentualnych objawów zwiastunowych (prodromalnych) może być istotnym sygnałem i wskazówką do przerwania dalszej jazdy.

Dyskwalifikują kierowcę także choroby psychiczne połączone z wystąpieniem urojeń Jub zaburzeń logicznego i krytycznego myślenia oraz dezorientacją.

!TTagła mSWydólnoSif krążenia może występować w chorobie niedokrwiennej serca (ostra niewydolność wieńcowa), a także w chorobie nadciśnieniowej i dokonanym zawale mięśnia sercowego z zaburzeniami czynności serca. Skutkiem tego rodzaju niewydolności może być zasłabnięcie, lub nawet utrata przytomności. W chorobie nadciśnieniowej istnieje możliwość krwotoku mózgowego lub pod- . pajęczynówkowego z niedowładem i utratą przytomności. U c ^w Ze strony układu oddechowego zasłabnięcie może spowodować napad astmy oskrzelowej lub rozpoczynający się obrzęk płuc.

Wydzielonym problemem są zaburzenia wzroku. Powodem niewydolności może być nagłe olśnienie (oślepienie), ślepota zmierzchowa (kurza), zmiany chorobowe siatkówki, napad jaskry, nadmierna krótkowzroczność, uszkodzenia oka ciałem obcym lub inne.

„ Warunkiem prowadzenia pojazdów jeSŁ. dobry stan zdrowia. Dlatego podczas przeglądu chorób, które powodują zasłabnięcie lub osłabienie wydolności psychomotorycznej, można mówić tylko o wybranej grupie schorzeń ujawniających się nagle, w warunkach względnie ustabilizowanego zdrowia, lub w sytuacji chorób przewlekłych, nagle zaostrzających się.

6.6.3. Spaliny

Bardzo groźna jest możliwość toksycznego działania spalin. Jeśli gromadzą się one w ciasnych pomieszczeniach, np. w kabinie kierowcy lub garażu, mogą osiągać stężenie szkodliwe dla zdrowia. Zasadniczym składnikiem toksycznym spalin jest tlenek węgla.(CO), występujący w różnym stężeniu w spalinach silników samochodowych. Oprócz tlenku węgla działają trująco także inne substancje zawarte w spalinach, np. tlenki azotu, 3-4-benzopiren, jony ołowiu (czteroetylek ołowiu dodawany jest do benzyny jako środek przeciwstukowy). Tlenek węgla należy do grupy silnych trucizn, jego działanie prowadzi do anoksji tkanki nerwowej (patrz rozdział 8). W spalinach może być zawarte    Zwłaszcza dużo tlenku

gromadzi się w czasie biegu jałowego silnikaiwwarunkach jego słabej wentylacji, tj. słabym natlenieniu.

Dopuszczalne stężenie CO w powietrzu nie powinno przekraczać 0.01% objętościowych. W kabinach niektórych samochodów ciężarowych lub z silnikiem umieszczonym w kabinie zawartość tlenku węgla może przekroczyć przyjęte normy. Podobnie w garażach i w niektórych typach samochodów dostawczych gromadzą się duże ilości spalin zawierające niebezpieczne stężenia togo gazu. U kierowców i osób przebywających w tego rodzaju pomieszczeniach Nlężenic COHb może wzrastać do 15—20%, co wywołuje objawy Zatrucia Występują

zaburzenia psychomotoryczne, zaburzenia ostrości widzenia, pogarsza się <utapla cja wzroku i przedłużają reakcje psychomotoryczne. Ze względu na toksyczny wpływ spalin proponowano wprowadzenie obowiązujących badań poziomu COHb u kierowców po wypadkach oraz kontrolne badania zawartości tlenku węgla w kabinach samochodów.

6.6.4. Leki

Powszechne nadużywanie leków, zwłaszcza uspokajających i psychotropowych, ale w pewnej mierze również nasennych i przeciwbólowych, stworzyło poważny problem w ruchu drogowym. Wymagana jest tutaj pełna sprawność i gotowość w ruchu, zwłaszcza kierowców. Szereg leków, szczególnie psychotropowych, ale także innych, może tą sprawność naruszać, osłabiać lub zmieniać. Bardzo groźno może się okazać równoczesne spożycie leków i alkoholu, gdyż prowadzi do interakcji i synergizmu toksycznego pomiędzy lekami a alkoholem etylowym. Badania kontrolne ujawniły, iż około 12% kierowców prowadzących pojazdy znajduje się pod wpływem różnego rodzaju leków. Powstał zatem poważny problem prawno-lekarski w zakresie odpowiedzialności za ewentualne pro wadze nie pojazdu i spowodowanie wypadku po użyciu leków. Dlatego potrzebne jest powszechne uświadomienie oraz dotarcie do opinii publicznej, a także równolegli' wprowadzenie norm prawnych zapobiegających prowadzeniu pojazdów po zażyciu niektórych leków.

W latach 1978 i 1984 opublikowano listy leków, których zażycie powoduje zagrożenie w ruchu drogowym i dlatego są one przeciwwskazane dla kierowców Lista objęła około 130 leków. Zaproponowano odpowiednie oznakowanie, dzieląc leki na bezwzględnie i względnie przeciwwskazane. Znaki te są już obecnie umieszczane na etykietach leków.

Do leków całkowicie zakazanych zalicza się wszystkie silnie działające środki znieczulenia ogólnego, np. halotan, heksobarbital, tiopental i inne. Do tej grupy zalicza się także leki działające odurzająco, np. Dolargan, Dolcontral, Dromoran, Palfium, Scophedal i inne.

Wśród leków objętych względnym zakazem — powodujących również często zaburzenia psychosomatyczne oraz reakcje osłabiające zdolność do prowadzenia pojazdu — znalazły się:

a.    Leki nasenne, w tym wszystkie pochodne kwasu barbiturowego. Mogą one działać depresyjnie na o.u.n., przedłużać reakcje proste i złożone, powodować zaśnięcie za kierownicą.

b.    Leki przeciwdepresyjne, między innymi inhibitory MAO, np. niala mid, imipramina. Mogą one działać euforyzująco i pobudzająco, a przez to zmieniać reakcje kierowcy, zaburzać jego uwagę i krytycyzm.

c.    Leki ataraktyczne, w tym pochodne benzodiazepiny (Nitrazepam, Relanium, Elenium, Oxazepam), ale także Meprobamate, Glimid i inne. Mogą prowadzić do zwiotczenia mięśniowego i senności, pogarszać sprawność psychosomatyczną. W niektórych przypadkach, np. u osób z nerwicą, nadmiernie emocjonalnych, mogą jednak działać wyrównawczo, a przez to pozytywnie.

d.    Neuroleptyki — pochodne rezerpiny i fenotiazyny — powodują spowolnienie i osłabienie reakcji. Są wyraźnie przeciwwskazane w ruchu drogowym.

e.    Środki antyalergiczne (przeciwhistaminowe) pochodne benzhy drazyny 1 fenazoliny. Mogą powodować senność, aż do zaśnięcia za kierownicą — wą wyraźni*' przeciwwskazane.