medsadowa6

putocznle Jadem kiełbasianym, Jest złożonym wielkocząsteczkowym polipep-tydmn. .1 oNt on termolabilny i 5—10-minutowe gotowanie potrawy wystarczy, aby został rozłożony. Bakterie Cl. botulinum są dość rozpowszechnione w glebie i łatwo ulegają nimi skażeniu płody ziemne. Stąd, wbrew nazwie, znacznie częściej występują zatrucia tym jadem po spożyciu konserwowanych warzyw (fasolka, szpinak, pomidory). Nie jad bowiem, ale zarodniki tych bakterii, są oporne na działanie temperatury wrzenia. Konserwy skażone jadem kiełbasianym nie wykazują organoleptycznych cech ostrzegawczych. Rozwój omawianych bakterii i wytwarzanie jadu hamuje skutecznie środowisko kwaśne (np. kwasu octowego) i silniejsze zasolenie konserwowanej potrawy, a także mały dodatek azotynów, stosowany zwłaszcza podczas produkcji wędlin.

Okres utajonego działania jadu kiełbasianego jest długi i wynosi najczęściej 12—24 godziny, aczkolwiek bywa niekiedy dłuższy, a wyjątkowo także — krótszy. Początkowe objawy są nietypowe, przede wszystkim bóle głowy. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe spotyka się na ogół rzadko. Natomiast podstawowe są różne zaburzenia neurologiczne. Do takich należą np. zaburzenia akomodacji wzroku z podwójnym widzeniem. Obserwuje się przy tym rozszerzone źrenice, które słabo albo w ogóle nie reagują na światło. Pojawiają się także trudności w połykaniu i mówieniu. Wydzielanie śliny i potu jest zahamowane. Inne objawy — to osłabienie mięśni kończyn górnych i dolnych, bezmocz, zatrzymanie stolca, a wreszcie szczególnie niebezpieczne — masywne uszkodzenie wątroby. Nie obserwuje się wzrostu temperatury ciała. Rozpoznanie zatrucia jest możliwe metodami laboratoryjnymi.

Toksyną jadu kiełbasianego należy do najsilniejszych trucizn. LD_S)) dla myszy w odniesieniu do czystego krystalicznego preparatu wynosi zaledwie 0,001 mg/kg. Z uwagi na tak dużą toksyczność toksyna ta była i jest przedmiotem zainteresowania jako chemiczny środek bojowy.

Do zatruć pokarmowych zalicza się również zatrucia grzybami. Są to typowe zatrucia sezonowe, odpowiadające porze ich zbioru, ale bywają także zatrucia grzybami konserwowanymi bądź suszonymi.

Według Raszeji zatrucia grzybami można podzielić na 4 grupy.

Grupa I — to zatrucia z przewagą uszkodzenia narządów miąższowych (wątroba, nerki). Należą tu zwłaszcza: a) zatrucia piestrzenicą (Gyromytra esculenta), występujące wyjątkowo w porze wiosennej, b) zatrucia muchomorem sro-motnikowym (Amonita phalloides) i jego odmianami (verna, virosa), o bardzo dużej śmiertelności i swoistym obrazie klinicznym; c) zatrucia innymi grzybami

0    przeważających własnościach nefrotoksycznych, np. zasłonakiem rudym (Cortinus orellanus) o stosunkowo długim okresie bezobjawowym.

Grupa n — obejmuje zatrucia z przewagą objawów podrażnienia lub porażenia układu nerwowego. Można tu wymięnić:_fa) zatrucia strzępiakami (Inocybe)

1    lejkówkami (Clitocybe) o objawach zatrucia muskaryną, b) zatrucia muchomorem plamistym (Amonita pantherina) i muchomorem czerwonym (Amonita muscaria), o objawach przypominających zatrucie atropiną (zespół mikoatropinowy).

Grupa III. Należą tu zatrucia z przewagą objawów żołądkowo-jelitowych. Można wymienić: a) zatrucia Wieruszką ciemną (Entoloma lividum) oraz gąskami (Tricholoma), z domieszką objawów muskarynowych, b) zatrucie gołąbkami (Russula), mlecz aj ami (Lactarius), maślakami (Nematolo-mo), pieczarką żółtawą (Agaricus xanthodermus), tęgoskórem pospolitym (Scleroderma vulgare), borowikiemszatańskim (Boletus sata-naa), ze stosunkowo lekkimi zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi.

Grupa IV. Zatrucia grzybami warunkowo jadalnymi: a) opieńka miodowa (Armillariella mellea), smardz (Morchella), krowiak podwinięty albo

olszówka (Paxlllu$ lnvolutua), godziańce (Clovm/<f) po)<iwln|ąi a po (pożyciu tych grzybów na surowo lub bez odlania wywaru po zagoiowntt b) jednoczesne spożycie czernidlaka pospolitego (Coprinus atranu tarius) i alkoholu wywołuje podobne objawy toksyczne, jak jednocześni! pr/.y |t,« disulfiramu (Anticol, Antabus) i alkoholu.

Grupa V. Nieswoiste zatrucia grzybami jadalnymi, które uległy zakir/<<i bakteryjnemu lub zanieczyszczeniu substancjami toksycznymi, np. w wynl stosowania w środowisku środków ochrony roślin lub w procesie przetwór ni w

W praktyce orzecznictwa sądowo-lekarskiego najczęściej spotyka się przyj >.«< zatruć nyrptuMjoęęi^ą^tnętjji^oy^m (grupa I). Długi okres bezobjawowy (10 i więcej godzin) utrudnia wczesne rozpoznanie zatrucia i podjęcie prawidłowo działania ratowniczego. W orzecznictwie sądowo-lekarskim istotne znaczeniu i znalezienie w treści żołądkowo-jelitowej resztek nie strawionych grzybów luh i zarodników. Ostatnio podjęto próby wyosobnienia i identyfikowania jadów t> grzyba, tj. amanityny i falloidyny. Zarówno w diagnostyce klinicznej, jak 1 w rt poznawaniu zatruć przez biegłego lekarza sądowego opieramy się często danych anamnestycznych. W badaniach pośmiertnych obserwuje się stłus/.c /.en i martwicę wątroby, liczne rozsiane wybroczyny, zwłaszcza w błonach turov ^ęzych, niekiedy krew w przewodzie pokarmowym, często stłuszczenic mu* i mięśnia sercowego.

W zatruciach piestrzenicą stosunkowo szybko dochodzi do uszkodzenia wąl 11 >l i wystąpienia żółtaczki. Grzyb ten bywa zaliczany do warunkowo jadalnych, gil po zagotowaniu i dwukrotnym odlaniu wywaru wodnego ulega usunięciu aubtita cja toksyczna (gyromytryna). Z powodu jednak dużej toksyczności nie dopux/< się piestrzenic do obrotu handlowego

Pleśnie wydzielają substancje o właściwościach toksycznych. Od nn/w jednego z gatunków — Aspergillus łlavus — substancje te objęto wspólną nu/ v a fiat o k syn. Są to związki o budowie wielopierścieniowej. Zostały wykiy w związku z masowymi chorobami i padaniem drobiu karmionego spleśniałą pn»/ Aflatoksyny wywierają m.in. działanie kancerogenne.