medsadowa2

9.9. Badanie powietrza wydychanego

Oprócz opisanych wyżej laboratoryjnych metod ustalenia zawartości alkoholu we krwi i w innych płynach ustrojowych rozwinęły się metody ^ontroli trzeźwości oparte na analizie wydychanego powietrza. Urządzenia i ap^ktura, które słu|^do tego celu, mogą być bardzo uproszczone, jak np. krajowy p i^bb i e r z tl z e z w o -ś c i, bądź też złożone, skomplikowane, a nawet skomputeryzowane, jak np. Alcomat^' Siemensa czy Alcotest 7$10 Dragera. Pomimo postępującego doskonalenia tej ✓ ' aparatury wyniki uzyskiwane za jej pomocą uznaje się za wstępne, tj. przesiewowe (selekcyjne) w stosunku do późniejszego pobrania próby krwi (w przypadku ujemnych wyników badania powietrza można zrezygnować z pobrania próby krwi).

Badanie wydychanego powietrza na zawartość alkoholu jesfwłaściwie pośred-nią analizą kiwi na zasadzie podobnej do wspomnianej wcześniej techniki head space. W pęcherzykach płucnych w ustabilizowanych warunkach temperatury wytwarza się bowiem stan równowagi stężeń alkoholu zgodnie z prawem Hen-ry-Daltona.

stężenie alkoholu we krwi    1

Stosunek:    —_: „ v—;-—-r-:- wynosi ok. — .

stęzeme alkoholu w powietrzu pęcherzykowym    2100

_ Znaczy to, że w 1 ml krwi jest tyle samo alkoholu co w 2100 mlJtjL2_Jl l)_pnwietrza

^pęcherzykowego. Oznaczając zatem stężenie alkoholu w powietrzu pęcherzykowym, można je przeliczyć na stężenie we krwi. Istotne jest jednak uzyskanie do analizy powietrza pęcherzykowego z głębszego wydechu. Badania porównawcze próby krwi (pobranej zwykle z żyły łokciowej) z wydychanym powietrzem wykazują jednak pewne rozbieżności. Niewielkie łóżnice temperatury,*zmiana ciśnienia atmosferycznego (np. pomiary na szosach wysokogórskich), nawet zmiany zapalne oskrzeli lubyobecność resztek alkoholu zalegającego w jamie ustnej, w fałdach błony śluzowej czy 'pod protezą (po konsumpcji) lub-alkoholu rozpuszczonego w ślinie mogą być powodem różnic, prowadzących do zawyżenia lub zaniżenia wyników. Można temu przeciwdziałać np. przez przepłukanie jamy ustnej wodą lub dokonanie powtórnego pomiaru po upływie około 15 minut po zakończonej konsumpcji albo przez pobranie kontrolnej próby krwi w razie dalszych wątpliwości. Poza tym układ mikroprocesorów (np. w aparacie Alcotest) w znacznej mierze zapobiega błędnym wynikom.

Należy podkreślić, że doraźna terenowa kontrola trzeźwości przez ilościowe badanie powietrza wydychanego na obecność alkoholu ma w dzisiejszych warunkach ożywionej motoryzacji i ruchu komunikacyjnego ogromne znaczenie profilaktyczne. Dotychczas jednak w warunkach prawno-lekarskich nie ma ona pełnej wartości dowodowej pod względem ilościowym, a jedynie można ją uznać za metodę selekcyjną. Nie można wykluczyć, że w miarę zdobywania dalszych doświadczeń dojdzie do jej prawnej akceptacji. Z drugiej strony metoda ta może zostać podważona zgodnie z zasadą prawną, iż osoba podejrzana (nietrzeźwość jest okolicznością obciążającą) nie ma procesowego obowiązku do czynnego działania w gromadzeniu dowodów skierowanych przeciwko sobie.

V¹

9.10.

Pobranie prób do badania na zawartość alkoholu

Od osób żywych pobiera się do analizy próbkę krwi zżyły łokciowej za pomocą igły i strzykawki jednorazowego użytku. Skóry w miejscu nakłucia nio wolno odkażać alkoholem ani żadnymi płynami zawierającymi alkohol (np. jodyną). Nie powinno

*lą także używać Innych środków n<lknla|ąt ych loluyi h I i<-■ lukujr)< y« I», up chloroformu, eteru, benzyny ltd. Wpiawilzlo w toku |iobinianln próby kiwi w przypmlku omyłkowego użycia takich płynów mogą się praktycznie dostać do niej tylko znikome ilości alkoholu lub substancji redukujących, ale doświadczenie uczy, że ze względów ostrożnościowych alkohol nie może się znajdować w rok .u li pobierającego próbkę krwi. W najmniej przewidzianych okolicznościach może Bowiem dojść do zanieczyszczenia. Niedopuszczalne jest także pobieranie próby krwi wyciekającej z rany lub z rozlanej kałuży. Z takiej krwi paruje alkohol dość szybko, powodując zaniżenie wyników, a ponadto może dojść do zanieczyszczenia krwi substancjami, które wynik ten zafałszują.

\ Próbę krwi pobiera się protokolarnie. Ważną rzeczą jest ustalenie tożsami uli i pacjenta, jak również szczegółowe wypełnienie rubryk protokołu wraz z danymi o użytych igłach i strzykawce (jednorazowego użycia), z podaniem numeru kontrolnego buteleczki, w której zabezpieczono krew. Próbę krwi należy dosloi czyć jak najszybciej do laboratorium, aby zbadać ją jeszcze świeżą. W próbkach, które dostarczono z opóźnieniem lub przechowywanych nieprawidłowo, np w warunkach podwyższonej temperatury otoczenia (a nie w lodówce), może zachodzić proces fermentacji gnilnej.

9.10.1. Protokół pobrania krwi

Protokół pobrania krwi jest równocześnie protokołem lekarskiego badania klinie/ nego trzeźwości. W protokole uwzględnia się następujące dane:

a)    informacja pacjenta o spożywaniu napojów alkoholowych w ciągu ostatnich 24 godzin, z podaniem rozpoczęcia i zakończenia picia, rodzaju i ilości napojów oraz spożywanych posiłków,

b)    informacja o zażywaniu w tym czasie leków (rodzaj, ilość, godzina),

c)    ogólna orientacja badanego co do miejsca, czasu i ewentualnego zdarzeniu,

d)    ogólny wygląd badanego, np. zaczerwienienie twarzy, przekrwienie, obecność obrażeń ciała, ślady wymiotów itp.,

e)    zachowanie się badanego, jego nastrój, wyrazistość mowy itp.,

f)    objawy zaburzeń równowagi (chód, próba Romberga),

g)    reakcja źrenic na światło i zbieżność; ruchy gałek ocznych,

h)    niezborność ruchów (próby: palec — palec, palec — nos, podnoszeniu przedmiotów z ziemi itp ).

Badający kontroluje także woń alkoholu z ust. Dużą wartość diagnoslyr /1 ią przypisuje się tzw. próbie Taschena na oczopląs. Próba polega na wykonaniu pię< tu obrotów wokół osi ciała^-w^clągti 10 sekund (najlepiej na stołku obrotowym) Następnie pacjent patrzy na palec badającego umieszczony ok. 25jcni.przed twarz ą Badający mierzy czas trwania poprzecznych ruchów gałek ocznych (oczopląsu) Istnieje, wyraźna korelacja pomiędzy zawartością alkoholu we krwi a długo trwałością poziomego oczopląsu grubofalistego. Doświadczony lekarz potrafi stwierdzić odchylenia od normy już przy stężeniach około 0,5%o alkoholu we krwi (przedłużenie powyżej 6 sekund).

Zwraca się również uwagę na fakt, że pismo człowieka pozostającego pod działaniem alkoholu ulega wyraźnym zaburzeniom, aż do niemożności napisania w ogóle jakiegoś słowa czy podpisania się. Wykonanie próby pisma może być zatem przydatne do diagnozy nietrzeźwości W zakończeniu protokołu lekarz stwierdza, czy pacjent wykazuje (bądź nie wykazuje) objawy działania alkoholu oraz ewentualny stopień tego działania, podkreślając jedną z rubryk: nie ) eit, Jest n i eznn <"ż li I e, Jest wyraźnie pod działaniem alkoholu