medsadowa2

Wyłączenie ojcostwa na podstawie klasycznego układu grup krwi ABO jest możliwe w dwóch następujących przypadkach:

1.    U dziecka stwierdzono cechy dominujące A,, A₂ i B, których nie ma ani pozwany mężczyzna, ani matka dziecka. Wyjątek stanowi grupa A₂ jako recesywna w stosunku do A,, która może wystąpić u dziecka, jeżeli pozwany lub matka dziecka, bądź oboje należą do grupy A, (są heterozygotami A,, A₂ lub też zachodzi kombinacja A,A₂ + A,0).

2.    Pozwany w sprawie mężczyzna grupy 0 nie może być ojcem dziecka grupy A, B lub A₂B, a także pozwany grupy A,B oraz A₂B nie może być ojcem dziecka grupy 0.

Zestawienie cech rodziców i odpowiadających im cech, które mogą wystąpić u ich dzieci, przedstawia tabela 10.3.

flr\0^<u/roXM£

10.5.2.1.1. Cechy ABO w tkankach i płynach ustrojowych

Cechy grupowe układu ABO można wykazać nie tylko w krwinkach czerwonych, ale również w tkankach narządów i płynach ustrojowych. Ma to szczególne znaczenie dla kryminalistycznych badań identyfikacyjnych, zwłaszcza jeśli

Tabela 10.4    ,    Se ° ĆC

Miano substancji grupowych ABO w płynach ustro-

jowych
Płyn	Miano
Ślina Nasienie Wody płodowe	/128—T02i\ 128—1024 64=256
Erytrocyty	8—32
Łzy	2—8
Mocz	2—4
Płyn mózgowo-rdzeniowy	0

uwzględni się fakt, że miano substancji grupowych w ślinie i nasieniu wielokrotnie przekracza miano stwierdzone w erytrocytach (patrz tab. 10.4).

,__.Nie—wszysey ludzie wykazują -obecność substancji grupowych w płynach

"ustrojowych. Te osoby, które wydzielają (secretio) substancje grupowe układu ABO . nazywa sie ^wydzielaczann ' (SeC pozostałych „niewydzielaczami" (se). Wydzielanie substancji grupowych jest cechą dziedzicznie uwarunkowaną, przy czym gen wydzielania (Se) jest dominujący nad recesyWnym genem niewydzielania (se), co zakłada istnienie 3 genotypów: Se Se, Se se oraz se se. Obecność cechy wydzielania najłatwiej stwierdzić badając ślinę danej osoby. Proces dziedziczenia cech Se-se jest niezależny od dziedziczenia cech układu ABO. Niewielka szansa wyłączenia ojcostwa (ok. 1%), jak również mogące się pojawić trudności metodyczne spowodowały, że zrezygnowano z badania tego układu w procesie dochodzenia ojcostwa.

W płynach ustrojowych, niezależnie od przynależności do określonej grupy krwi w ramach układu ABO, stwierdzono obecność substancji zwanej substancją „H" (heterogenną), która hamuje surowice lub wyciągi roślinne (fitoaglutyniny) o właściwościach anty-H. Hamowanie to polega na tym, że takie surowice lub wyciągi po dodaniu do nich np. śliny wydzielacza tracą swoją własność nglulynowania krwinek grupy 0. Badania budowy chemicznej substancji H wykazały, że jest to substancja podstawowa albo prekursor substancji A i B, n dopiero pod wpływom

genetycznie sterowanych enzymów (głównie transferaz) dochodzi do przyłączeń do niej reszt węglowodanowych: w przypadku grupy B jest to reszta D-galnl tozowa, a w przypadku grupy A reszta N-acetylogalaktozaminowa. Osobnie grupy 0 wykazują wyłącznie obecność nie zmienionej substancji H (patrz ryc. 10..*

CxaX <2 -> ucuuJl a u /.

O

10.5.2.2. Układ MN    9'^Vuf^{c Ke}    _f

O O ap kaniulo

Oznaczenie cech grupowych M i N, odkrytych w 1927 r., przeprowadza się z.n pośrednictwem testu aglutynacji .krwinek czerwonych, przy czym surowic ■ anty-M i anty-hTwytwarza się przez uodpornienie zwierząt, z reguły królików Cechy M i N nie wykazują wzajemnej dominacji. Rozróżnia się w zasadzie 3 fenotypy: M (genotyp MM), N (genotyp NN) oraz MN (genotyp identyczny z fenotypem). Częstość poszczególnych typów w naszej populacji wynosi: M — ok 36%, N — ok. 16%, MN — ok. 48%.

Zgodnie z tym, co podano przy wstępnym omawianiu zasad dziedziczenia:

1)    osoba mająca cechę M nie może mieć potomstwa o cesze N i odwrotnie' — osoba mająca cechę N nie może być ojcem dziecka o cesze M;

2)    pozwany wykazujący wyłącznie cechę M lub N (homozygota) nie może być ojcem dziecka o fenotypie MN, jeżeli matka dziecka należy do grupy identycznej z grupą badanego mężczyzny.

O

ItjLCtrC-

o

10.5.2.3. Układ Rh

Układ Rh (Rhesus) ma równie doniosłe znaczenie kliniczne jak układ ARO Przeciwciała w stosunku do poszczególnych antygenów układu Rh nie są jednali naturalnymi przeciwciałami, jak w przypadku układu ABO, lecz Odpornościowymi, powstającymi np. w czasie ciąży, kiedy płód wykazuje obećnośf anfygenu Rh nieobecnego we krwi matki lub w przebiegu przetoczenia krwi o przeciwstawny ch cechach Rh. Układ Rh składa się w zasadzie z sześciu antygenów, które wg mianownictwa przyjętego w Europie oznacza się symbolami: C, D, E, c, d, e. Zakładu się, żo istnieją 3 pary genów allelomorficznych: Cc, Dd i Ee, które łączą się w zoapoły genowe złożone z 3 cech i tym samym możliwych jeat 8 kombinacji (c/ą*toAĆ Ich występowania w naszej populacji; Cdc 40%, (i tu 39,4%, cDB