metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym stronah 69

dzycy jest spychany na drugi plan u wzajemna relacja opiera się na dominacji, z silnie zaznaczona konkurencja i wzorem konfliktu. Uczestnicy grupy, obserwując taki proces, mogą wyrobić sobie negatywne nastawienie do grup w ogóle, wnioskując, że to co sic w nich dzieje, sprowadza sie do walki o władzę. Kolejnym negatywnym zjawiskiem obniżającym efektywność pracy prowadzących jest brak przekonania do interwencji partnera i forsowanie swoich pomysłów, co wywołuje dezorientację wśród uczestników i spadek motywacji do podejmowania aktywnej pracy w grupie. Zawsze, kiedy zakłócona jest współpraca pomiędzy prowadzącymi a ich relacja dominuje nad potrzebami grupy, możemy sic spodziewać znacznie obniżonej efektywności działań związanych z realizacja zamierzonych celów.

Pamiętajcie zatem, żc obaj wspólprowadzący powinni mieć wpływ na decyzję o wspólnej pracy i realizację projektu zajęć. Ich wzajemna relacja i zadania zalcża również od fazy rozwoju grupy i charakterystycznych zjawisk związanych z jej dynamiką.

Zagadnienia do przemyślenia

1.    W jaki sposób zareagujesz, gdy Twój partner stanic sic obiektem wrogości części uczestników? Przeanalizuj konsekwencje takiej sytuacji dla grupy i Twojej relacji z partnerem.

2.    Wyobraź sobie, że Twój partner zaczyna nad Tobą wyraźnie górować i spycha Cię na dalszy plan. Sam błyszczy w grupie jak gwiazda. Co czujesz w takiej sytuacji i jak możesz się zachować, aby uczestnicy nie ponieśli kosztów błędu prowadzących?

3.    Prowadzisz grupę ze swoja dziewczyna. Zauważasz, żc Wasza relacja zaczyna przesłaniać cele pracy. Co możesz zrobić w tej sytuacji?

4.    Z jakim partnerem czułbyś się dobrze, prowadząc grupę?

Struktura grupy

Role grupowe

Rola to pojęcie zapożyczone z socjologii. Wprowadził je Mcade w 1934 r. a rozwinął (ioffman w 1967 (Oyslcr. 2002). W ujęciu tego ostatniego rola tu zespół oczekiwanych zachowań, opisanych na dwóch poziomach. Pierwszy poziom określa zachowania, które sam podmiot uznawał za właściwe z punktu widzenia danej roli. drugi natomiast odnosi się do oczekiwań społecznych związanych z rola czyli do tego. jakie wzory reagowania przypisywało danej roli otoczenie. Odgrywane przez człowieka role to jedna z najważniejszych determinant jego zachowania. W grupach zadaniowych również występują role. Pełnią one specyficzną funkcję, gdyż wiedza o nich pozwala na obserwowanie procesów grupowych oraz na przewidywanie efektywności zespołów. Widu badaczy podjęło więc próby diagnozy lól grupowych i rządzących nimi praw.

Najbardziej znany opis podstawowych ról grupowych wywodzi sic z socjomctrii w ujęciu Moreno (Janas. 1994). Wyróżnia on dwie role: przywódczy oraz ..czarnej owcy". Rola lidera, w sensie zdolności do przewodzenia, nic pokrywa się w większości z rolą lidera w znaczeniu najbardziej popularnego i łubianego członka grupy, nazywanego też „gwiazdą”. Przywódca z reguły bywa zdolny, inteligentny, racjonalny, pracowity, godny zaufania, ofiarny, aktywny i niezawodny. Do roli „gwiazdy” wybierane bywają natomiast osoby towarzyskie, wesołe, lubiące zabawę, bezkonfliktowe i serdeczne. „Czarną owcą” staje się człowiek nieprzyjazny wobec innych, obojętny, niesympatyczny (Janas. 1994). Ta koncepcja jest jednak bardzo uproszczona i nie wystarcza dla określenia skomplikowanych mechanizmów kierujących procesami grupowymi.

Bales (Mika. 1981) opracował szczegółowy system analizy interakcji, który ułatwia obserwowanie i analizowanie ról w grupach zadaniowych. Zaproponowane przez Balesa kategorie interakcji są następujące:

A.    solidaryzowanie się z inną osobą, podwyższanie pozycji innej osoby, udzielanie pomocy, nagradzanie:

B.    rozładowywanie napięcia emocjonalnego, żartowanie, śmianie się, oka/.y-

- wanie zadowolenia:

C.    wyrażanie zgody, bierne akceptowanie, rozumienie sugestii, uleganie;

D.    dawanie sugestii, wskazywanie kierunku, pozostawianie innym autonomii:

F. wyrażanie opinii, dokonywanie oceny, wyrażanie uczuć, wyrażanie życzeń;

F.    orientowanie innych, udzielanie informacji, powtarzanie, wyjaśnianie;

G.    pytanie i prośby o zorientowanie, o informację, powtarzanie, wyjaśnianie;

H.    pytanie o opinię, ocenę, analizę, wyrażenie uczucia:

I pytanie, prośby o sugestię, o pokierowanie, pytanie o możliwe sposoby działania:

J.    nie/.gadz.auie się. hienie odr/ucanie sugestii innych, wstrzymywanie pomocy;

K.    ujawnianie napięcia emocjonalnego, prośby o pomoc, usuwanie się / pola;

L.    ujawnianie antagonizmu, obniżanie pozycji innej osoby, bronienie sic, domaganie się uznania.

Często opis ról w małych grupach opiera się na zapożyczonym od Balesa a także Bennc’a i Shcatsa trójkicrunkowym rozróżnieniu (Janas. 1994; Hartley. 2000).

• Role ukierunkowane na wykonywanie zadań tj. ..przedstawiający poglądy i informacje", „szukający informacji i poglądów", „podejmujący inicjatywę", „dyrygent", „rozwijający idee” - kategorie F„ F i G,