metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym strona� 99

i społecznym rozwoju. Uczestnicy nie budują wówczas efektywnych relacji interpersonalnych, a w rozwiązywaniu zadań kierują sic interesem osobistym. Spada efektywność pracy grupy zarówno w obszarze zadaniowym, jak i w zakresie struktury społecznej. Grupa nic może się rozwijać i w końcu następuje jej rozpad a uczestnicy nic zdobywają nowych umiejętności (Vopel, 1999; Schneider Corey i Corey; 2002, Townsend. 1996).

W pracy z grupą możesz doświadczać różnych trudności. Będą one poszerzały Twoje doświadczenia. ..Trudni uczestnicy” i zjawiska obniżające efekty pracy grupy są naturalnym elementem struktury społecznej, grupowego wykonywania zadań, uczenia się w grupie metodami aktywnymi. Towarzyszą rozwojowi każdej grupy w różnym stopniu. Twoim zadaniem jako prowadzącego jest dostrzeganie tych zjawisk, rozumienie ich istoty i poszukiwanie skutecznych sposobów radzenia sobie z trudnościami tak. aby zapewnić grupie optymalny rozwój społeczny i zadaniowy.

Uczestnik zależny od autorytetu

Członkowie grupy nadmiernie zależni od autorytetu blokują rozwój grupy już we wczesnym stadium jej rozwoju. Zachowują się najczęściej jak pasywni obserwatorzy, którzy zwalczają każdy autorytet przy pomocy biernego oporu. Nie tolerują konfliktu i są nadmiernie wrażliwi na krytykę. Są skłonni do opracowywania sztywnych norm, uniemożliwiają innym i sobie wyrażanie złości czy niezadowolenia. Ukrywają swoje głębsze uczucia. Nie precyzują oczekiwań, (rudno im okazać swoje potrzeby. Jeśli wpłyną nu pracę gtupy. to ich sposób funkcjonowania spowoduje zatrzymanie się na powierzchownym i niedojrzałym poziomie oraz brak energii do wykonywania zadań.

Uczestnik zależny od autorytetu reaguje jak dorastające dziecko. Potrzebuje ciągłego wzmacniania jego aktywności i motywacji do działania, dodawania odwagi, budowania poczucia bezpieczeństwa a zwłaszcza wyraźnych komunikatów akceptujących wyrażanie trudnych emocji. Potrzebuje także, aby prowadzący okazywał mu swoje zainteresowanie, dawał poczucie swobody w ramach zbudowanych granic, był cierpliwy, umożliwiał spontaniczność i otwartość. W przypadku postaw nadmiernej zależności ważne jest przekazanie grupie przekonania, że może się efektywnie rozwijać i pracować oraz wzajemnie respektować swoje potrzeby.

Uczestnik o orientacji zewnętrznej

1 .udzie o przeważającej orientacji zewnętrznej są przekonani, że niezawodne wiadomości i informacje można zdobyć tylko wtedy, gdy zbieramy i klasyfikujemy dane z otaczającego świata, które da się zmierzyć i policzyć. Tacy uczestnicy ufają ekspertom, koncentrują się na piawdach obiektywnych. Nie polegają na informac-jadu które daje im do dyspozycji ich organizm uiaz na lym. co odczuwają- Nic wsłuchują sic w siehie i swoje potrzeby. Obserwowanie swoich własnych reakcji i zwiększanie poziomu wglądu w innych jest dla nich Inulnym i niezrozumiałym zadaniem. Brak sztywnej struktury w grupie, do jakiej sa przyzwyczajeni, powoduje u nich irytację i niepokój. Osoby z orientacja zewnętrzni! uważajii. /r prowadzący. opierając proces zdobywania nowych umiejętności na doświadczeniu i aktywności grupy, nic potrafi korzystać z własnej wiedzy eksperta lub jej nie posiada. Sa przekonane, żc każda grupą można optymalnie kierować w len sam sposób, żc rządzi się ona określonymi z góry prawami. Niestosowanie tej wiedzy jest według nich ignorancją i głupotą. Próby dawania grupie autonomii przez prowadzącego uczestnicy o orientacji zewnętrznej komentują: „Chcemy wreszcie efektywnie pracować...". ..Nie będziemy przecież tracić czasu...”, „Po co to ciągłe gadanie...?".

Uczestnik o orientacji zewnętrznej próbuje ciągle generalizować i stosować w sposób mechaniczny zdobyte wiadomości. Nie wykorzystuje swojej intuicji, nie dostrzega własnego (i innych) świata uczuć. Nie jest w stanie zauważyć subtelnych odczuć i poglądów u swoich partnerów i uwzględnić ich w swoim działaniu. Uczestnicy o orientacji zewnętrznej czują się najlepiej, gdy wszystkie rzeczy są formalnie uregulowane, gdy istnieją wyraźne standardy i normy, gdy eksperci kierują procesem grupowym i są dyrektywni.

Jeśli prowadzący chce wspierać rozwój grupy o przeważającej orientacji zewnętrznej, może włączać inne punkty widzenia do dyskusji, projektować ćwiczenia w taki sposób, aby pokazywały znaczenia świata wewnętrznych przeżyć a tym samym uwrażliwiały uczestników. Stopniowo może starać się wykorzystywać w pracy z grupą pojawiające się spontanicznie relacje społeczne i podkreślać ważność procesu wyrażania uczuć i potrzeb w zespole. Może również tak projektować zadania, aby wywoływały ożywioną dyskusję i reakcje emocjonalne.

Uczestnik milczący i bierność w grupie

Milczący i wycofany uczestnik nie zakłóca czynnie funkcjonowania grupy, jednak jego zachowanie może stanowić problem dla innych. Osoby takie mogą do końca pozostać niezauważone, choć ich milczenie może być sygnałem przeżywania trudności. Czasem bierni uczestnicy utrzymują, że brak aktywności nie świadczy o ich braku zaangażowania. Twierdzą, żc uczą się. słuchając i utożsamiają się z problemami innych. Stwierdzają: „Nic mam ochoty mówić tylko po to. aby usłyszeć swój glos" oraz zapewniają, że jeśli będą mieli coś ważnego do powiedzenia, to / pewnością się odezwą.

Uczestnicy mogą milczeć z różnych powodów:

• czekają, aż prowadzący zaprosi ich do zabrania głosu.