metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym stronaR 53

aktywności i rozwoju grupy. Daje możliwość otwartego wyrażenia poglądów, zweryfikowania wcześniejszych celów i powierzchownych ustaleń, rozwiązania zaistniałych problemów. Jego konstruktywny charakter wyraża się w oczyszczeniu i budowaniu relacji w grupie na znacznie głębszym poziomie. Zwiększa się wówczas jeszcze bardziej poziom porozumienia i zaufania w grupie a jej uczcst nicy sa gotowi do konstruktywnej współpracy. Mogą wówczas zająć się rozwiązywaniem zadań i uczyć się nowych umiejętności (Praszkier. Różycki. 1983).

Większość teoretyków wyróżnia kilka etapów rozwoju grup. Tuckman i Jeuscn (1977) twierdzą, że organizacja pracy grupy przechodzi przez kolejne etapy (tabela I).

Etap I. Formowanie - dominuje niepokój, zależność od prowadzącego, testowanie sytuacji i zadania oraz rodzaju akceptowanego zachowania. Proces grupowy rozpoczyna się. gdy kilkoro ludzi spotyka się w tym samym miejscu. Członkowie grupy zazwyczaj spotykają się zc sobą. ponieważ posiadają jakiś cci. Cci ten może być odmiennie rozumiany przez różnych członków grupy.

Etap II. Ścieranie się - dominuje atmosfera konfliktu, emocjonalnego oporu wobec wymagań, jakie stawia pi/ed uczestnikami zadanie. Pojawia się opór wobec prowadzącego, czasem nawet bunt. Wszystko to rodzi napięcie, które może być skanalizowane w rozwiązaniu emocjonalnym (kłótnie, podział na podgrupy, zależność od prowadzącego) lub też racjonalnym (zorientowanie na zadania, akceptacja różnic, wprowadzenie norm).

Etap III. Normowanie się - kształtuje się spójność grupy, pojawiają się normy, otwarta wymiana poglądów, wzajemne wsparcie i współpraca a grupę zaczyna łączyć poczucie tożsamości.

Klap IV. Działanie problemy interpersonalne zostały rozwiązane, przyjęte funkcje okazują się elastyczne a przy tym praktyczne, pojawiają się konstruktywne próby ukończenia zadania a członkowie grupy dysponują energią niezbędną do efektywnej pracy.

Etap V. Separacja - czyli rozstanie, jest wyraźnym sygnałem zakończenia pracy i doznania satysfakcji.

Tab. 1 Etapy rozwoju grupy (Tuckman i Jertson, 1977)

Etap	Proces	Efekt	Relacje
I	Formowanie	Udział	Akcoptacja
II	ścieranie	Wyjaśnienie	Przynależność
III	Normowanie	Zaangażowanie	Wsparcie
IV	Działanie	Osiągnięcia	Duma
V	Separacja	Poznanie	Satysfakcja

Schneider Corey i Corey (2002) rozpatrując dynamikę grupy /wracają szczególną uwagę na praktyczne wykorzystanie wiedzy o procesie rozwoju zespołu do organizowania pracy przez prowadzącego. Ich sposób widzenia grupy jest oparty 7. jednej strony na wynikach badań naukowych i rozważaniach teoretycznych. / drugiej zaś na doświadczeniu praktycznym w prowadzeniu grup.

Autorzy ci zwracają uwagę na etap przygotowań (por. rozdział t worzenie grupy). Uważają, że ważne jest, ahy uczestnicy rozpoczynający pracę w grupie posiadali wiedzę, która pozwoli im podjąć decyzję o uczestnictwie. Charakterystycznym zjawiskiem w tej fazie będzie więc nastawienie poznawcze i budowanie motywacji do udziału w grupie. Uczestnicy będą poszukiwać informacji o prowadzącym. sprawdzać jego formalne kompetencje. Będą chcieli poznać specyfikę grupy, mogą się zastanawiać, co chcą wynieść / udziału w grupie i na jaki rodzaj doświadczeń są gotowi. Na tym etapie nie są zaangażowani emocjonalnie. Oczekują na informacje konieczne do podjęcia decyzji.

Problemy mogą pojawić się wtedy, gdy uczestnicy np. są zmuszani do uczestnictwa w grupie (np. przez kierownictwo, wymogi instytucji, zaliczenie przez studentów przedmiotu Praca z grupą), nie mają właściwych informacji

0    charakterze grupy i w związku z tym nic wiedzą, w co się angażują lub są bierni - nie zastanawiają sic nad tym. czego oczekują od siebie i grupy.

Grupa, która rozpoczyna pracę (Schneider Corey. Corey. 2002) wkracza w stadium początkowe. Jest to wczesna laza rozwoju, czas na orientację

1    określenie struktury grupy. Uczestnicy za|>oziinją się ze solni, testują sytuację, dowiadują się. czego się od nich oczekuje, jak funkcjonuje grupa. Pierwsze dyskusje i prace mają charakter prób. Uczestnicy zastanawiają się. czy zostaną przyjęci, czy odrzuceni. Zaczyna się proces określania własnego miejsca w grupie. Na poziomie jawnym dominują przyjemne emocje. Zwykle ukrywany jest niepo-

53