mity007

Informacja o częściej wykorzystywanych źródłach

Adam z Bremy (zm. przed 1085), kanonik bremeński, autor Dziejów kościelnych Kościoła hamburskiego (Gęsta Hammaburgensis ecclesiae pontificum) w czterech księgach, z których trzy pierwsze to właściwa kronika, natomiast ostatnia stanowi geograficzno-etnograficzny opis „Wysp Północy" z cennymi informacjami o krajach i ludach nadbałtyckich i skandynawskich. Adam poświęcił sporo uwagi dziejom północnego odłamu Słowian połabskich, w tym ich wierzeniom religijnym. Z dzieła Adama korzystał i je uzupełniał Helmold z Bozowa. Edycja: B. Schmeidler, MGH SSrG,1917; W. Trillmich, w: AQzdGM 11,1961 (tekst łac. i tłum. niem.). Polskiego przekładu brak. Fragmenty w: G. Labuda, Słowiańszczyzna pierzuotna. Wybór tekstów, Warszawa 1954, s. 52 n., 66 n., 224, 256 n., 277 n., 303 n. Literatura polska: L. Koczy, Sklawanja Adama Bremeńskiego, SO 12,1933,181-249; G. Witkowski, Opis zuysp Północy Adama Bremeńskiego jako dzieło etnografii wczesnośredniowiecznej, w: Studia z dziejów Europy Zachodniej i Ślqska, Wrocław 1995,9-43.

Bielski, Marcin (ok. 1495-1575), kronikarz, autor m.in. Kroniki polskiej (pierwsze dzieło historiograficzne napisane w języku polskim), stanowiącej jedną z ksiąg Kroniki wszytkiego świata (Kraków 1551, wyd. II znacznie zmienione i uzupełnione 1554). W 1597 jego syn Joachim (ok. 1550-1599) ogłosił pod imieniem ojca kolejne wydanie Kroniki polskiej, stanowiące w rzeczywistości wspólne dzieło ojca i syna. Ostatnie wydanie K. J. Turowskiego, Kronika polska Marcina Bielskiego, Sanok 1856 (z niego cytaty w tekście). Literatura: I. Chrzanowski, Marcin Bielski. Studium historyczno-literackie, wyd. II, Lwów 1926; tenże, PSBII, 1936, 64-66 (Marcin); H. Barycz, tamże, 61-64 (Joachim).

Dalimil, rzekomy autor anonimowej kroniki rymowanej (w języku czeskim), powstałej na początku XIV w. (tekst kończy się na roku 1314). W starszych (w tym legendarnych) partiach silnie zależna od kroniki Kosmasa z Pragi, rozwija samodzielnie szereg wątków. Napisana w duchu czeskiego patriotyzmu, zawiera silne akcenty antynie-mieckie. Polskiego tłumaczenia brak. Najnowsze wydanie: Staroćeskd kronika tak fećeneho Dalimila, wyd. J. Dańhelka i in., t. I-III, Praha 1988-1995. Literatura polska: A. Gordziejewski, Heraldyczna ornamentyka literacka średniowiecznej Kroniki czeskiej tzw. Dalimila, „Pamiętnik Słowiański" 31,1981,63-82.

Długosz, Jan (1415-1480), autor wielu dzieł o charakterze historio-graficznym, hagiograficznym i innym. Najważniejszym z nich są Roczniki lub kroniki sławnego Królestwa Polskiego w dwunastu obszernych księgach, obejmujące dzieje Polski od legendarnych początków do roku 1480. W początkowych partiach tego dzieła Długosz poświęcił wiele uwagi najdawniejszym dziejom Polski, wykorzystując i uzupełniając wszelkie dostępne mu wcześniejsze dzieła (zwłaszcza kronikę Kadłubka) polskie i obce (czeskie, ruskie, krzyżackie). Przedstawił także stosunkowo barwny obraz pogaństwa polskiego, który jednak stał się zasłużenie obiektem ostrej krytyki w nowszej nauce historycznej. Pełne wydanie łacińskiego tekstu dzieł Długosza oraz polskiego tłumaczenia jego kroniki: Joannis Dlugossii, Opera omnia, ed. A. Przeź-dziecki, t. I-XIV, Kraków 1863-1887. Od roku 1964 (resp. 1961) wychodzi równoległa edycja tekstu łacińskiego i polskiego tłumaczenia kroniki (jeszcze nie ukończona). Cytaty w tekście za zbiorowym tłumaczeniem: fana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, red.: J. Dąbrowski, ks. I-II, Warszawa 1961. Literatura nieprzebrana. Zob. choćby: J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do r. 1480), Wrocław 1964.

Dzierzwa (lub Mierzwa), franciszkanin, autor Kroniki polskiej (Chro-nica Polonorum) z początku XIV w. Wykorzystał intensywnie, ale nie niewolniczo kronikę Kadłubka, rozbudowując jednak legendarną genealogię Polaków w kierunku powiązań z Pismem Świętym i tradycją biblijną. Tłumaczenia polskiego brak. Brak również nowoczesnej edycji. Jedyne wydanie, wadliwe ze względu na błędne wyobrażenie