mity088

178 Rynga

trafiła na Ruś, w Polsce występowała wyłącznie jako termin uczony, książkowy, ale rusałki miały w dawnej Polsce rodzime odpowiedniki, zwane być może boginkami (tak jak na Rusi brzeginiami, beregynia-mi). Czyniono je nieraz odpowiedzialnymi za porywanie ludziom dzieci i podrzucanie na ich miejsce własnych, pokracznych (odmień-ce). Zbliżone do rusałek co do zakresu działalności są wodniki lub topielce (utopce), te jednak były także rodzaju męskiego. Zob. naw, które to pojęcie, zdaniem części badaczy, obejmuje m.in. także rusałki.

Rynga - zob. Walter i Helgunda.

Rytygier - legendarny książę niemiecki. (Zob. Wanda.)

Rzepka, Rzepica, Rzepicha - legendarna żona Piasta. Według Anonima Galla (I, 2) i zupełnie w tym punkcie z nim zgodnej późniejszej polskiej tradycji historiograficznej żona —> Piasta i matka -» Siemowita. Imię pochodzi najpewniej od rzepy z przyrostkiem pomniejszającym -ka lub -ica. Historyczność Rzepki, podobnie jak Piasta, jest przedmiotem dyskusji naukowej. Sceptycy (jak A. Bruckner, H. Łowmiański) uważali imiona Piast i Rzepka bądź za zmyślone, rubaszne przezwiska, bądź za sztuczne twory powstałe drogą adaptacji rzeczywistych imion. Postać Rzepki jawi się w źródłach bardzo niewyraźnie, występuje ona zawsze obok swego męża, który odgrywa rolę aktywną. Stała się więc Rzepka w pamięci potomnych typem wzorowej żony, pozostającej w cieniu męża, ale przecież niezbędnej dla rodziny i społeczeństwa. Symbolika kultu płodności w imieniu i postaci Rzepki wydaje się niesporna (rzepa odgrywała w alimentacji oraz magii Słowian znaczną rolę). W ujęciu J. Banaszkiewicza Rzepka stanowi niezbędne uzupełnienie społecznej (alimentacyjnej) roli męża Piasta, „herosa trzeciej funkcji".

s

Samo, Samon - władca słowiański. Z kroniki tzw. Fredegara (VII w.) (IV, 48) dowiadujemy się, że w czterdziestym roku panowania króla Franków Chlotara II (623/624) pewien człowiek imieniem Samo, „rodem z państwa Franków, z obwodu Senonagus", wraz z innymi kupcami (sam także był kupcem) podążył w celach handlowych „do Sklawów zwanych Winedami". Słowianie ci buntowali się przeciwko „Hunom", tzn. Awarom (zob. Obrzy) - tu następuje opis krzywd doznawanych przez Słowian od owych „Hunów". Samo wspomógł Słowian w walce z Awarami i sprawił, że odnieśli nad nimi wielkie zwycięstwo. „Widząc zdolności Samona", Słowianie obrali go królem; panował nad nimi szczęśliwie dwadzieścia pięć lat, „dzięki jego pomysłowości i zdolnościom Winidowie zawsze Hunów zwyciężają". Samo przyjął obyczaje, a zapewne i wiarę słowiańską, skoro miał ponoć dwanaście żon słowiańskich, a z nimi dwudziestu dwóch synów i piętnaście córek. Według innego źródła, Conversio Bagoariorum et Carantanorum (Nawrócenie Bazuaróiu i Karantanóiu), powstałego ok. 871/872 w Salzburgu (c. 4), Samo był Słowianinem z pochodzenia i księciem Karantanów, co jednak nie zasługuje na zaufanie. W roku 632/633, za panowania w Austrazji (wschodnia część państwa Franków) Dagoberta I, doszło do wojny Franków ze Słowianami Samona. Poszło o zamordowanie i obrabowanie przez Słowian kupców fran-kijskich. Dagobert wysłał do Samona Sychariusza z żądaniem zadośćuczynienia, poseł jednak nic nie wskórał, obraził władcę Słowian (gdy Samo powiedział mu, że jest gotów uznać się poddanym Dagoberta, jeżeli ten zawrze z nim pakt przyjaźni, Sychariusz miał odpowiedzieć, że nie jest to możliwe, „aby chrześcijanie i słudzy Boży zawierali przyjaźń z psami"), został więc odprawiony z zapowiedzią wojny.