new 30 (2)

64 3. Konstrukcyjne postacie połączeń gwintowych

Rys. 3.5. Kształty nakrętek: a) sześciokątna, b) koronowa (rodzaj A), c) koronowa (rodzaj B), d) czworokątna, e) ślepa, f) kołpakowa, g) wieńcowa trójkątna, h) okrągła czołowa otworowa, i) okrągła otworowa, j) okrągła niska rowkowa, k) okrągła czołowa rowkowa, 1) napinająca (rzymska) sześciokątna, ł) napinająca rurowa, m) napinająca otwarta, n) radełkowana, o) skrzydełkowa, p) teowa

wcześniej w tablicy 3.1. Różne znormalizowane rodzaje nakrętek przedstawiono na rys. 3.5.

Kształty nakrętek zależą od rodzaju zabezpieczenia przed luzowaniem. W niektórych przypadkach kształt nakrętki może wynikać z dodatkowych funkcji spełnianych przez nakrętkę. I tak na przykład nakrętki kapturowe (rys. 3.5.c) są bardziej estetyczne od nakrętek zwykłych i lepiej zabezpieczają gwint przed korozją. Nakrętki napinające złożone niejako z dwóch nakrętek o lewym i prawym gwincie służą do napinania cięgien (rys. 3.5ł-n). W zależności od kształtu nakrętek stosuje się odpowiednie klucze (rys. 3.6).

a)

b)

c)

Rys. 3.6. Rodzaje kluczy: a) widlasty, b) oczkowy, c) hakowy, d) czopkowy czołowy, e) gniazdowy czołowy (sztorcowy), f) gniazdowy fajkowy, g) czopkowy fajkowy

W połączeniach złącznych ważną rolę odgrywają podkładki (rys. 3.7 pokazany na s. 70). Podkładki okrągłe zmniejszają tarcie między surową lub zgrubnie obrobioną powierzchnią części łączonych z nakrętką czy łbem śruby. Podkładki klinowe wyrównują pochyłość ceowników i teow-ników, i podobnie jak podkładki kuliste zabezpieczają przed zginaniem śrub. Podkładki odginane i kształtowe zabezpieczają złącze przed luzo-waniem.

Normy i zakresy wymiarowe częściej stosowanych łączników zestawiono w tablicach 3.5-3.8.

Tablica 3.5. Zakresy wymiarowe i normy śrub

Kształt

Nazwa śrub	Norma	Zakres wymiarowy	Wyko nanie
2	3	4	5
Śruby z łbem:
— sześciokątnym	PN-85/M-82101	M1.6-M150	A, B, C
— sześciokątnym
zmniejszonym	PN-85/M-82241	M8-M48	A i B
— sześciokątnym z gwintem na całej długości	PN-85/M-82105	M1.6-M52	A, B, C
— sześciokątnym zmniejszonym z gwintem na całej długości	PN-85/M-82242	M8-M48	A i B
— sześciokątnym powiększonym do połączeń sprężanych	PN-83/M-82343	M12-M30	B

i — Połączenia gwintowe