Obrazek4

fcMMUL U

H .3. Zaburzania lękowe i nerwica natręctw

W zaburzeniach lekowych dochodzi do doświadczania lęku i strachu w taki sposób, żc emocję tc. zamiast sygnalizować pojawienie się realnego niebezpic-czcfatwa, mobilizują nieadekwatne dcTsyi11nciTsi 1 ne reakcje obronrnT~ltT5re stała się źródłem dojmującego cierpienia, poczucia zagrożenia, bezradności i ograniczenia aktywności w różnych sferach życiach. Obraz kliniczny poszczególnych typów zaburzeń u konkretnych pacjentów jest niejednokrotnie bardziej złożony i nuiiej jednoznaczny niż ten opisywany w podręcznikach ICD-10 lub DSM-IV, pOniesnt często współ występu ją one z zespołami depresyjnymi i zaburzeniami osobowości. Trafność rozpoznania, które z zaburzeń mają charakter pierwotny, a które wtórny, nie zawsze jest zadowalająca, a proponowane pacjentowi leczenie skuteczne. Podstawową metoda leczenia tych zaburzeń są różne formy terapii wypracowane w ramach większości znaczących szkóHSsycholerapeutycznych².

113.1. Zaburzenia łękowe w postaci fobii

. Do grupy zaburzeń lekowych w postaci fobii należa: agorafobia. fobie społeczne i specyficzne postaci fobii. Choć w każdym z wymienionych zaburzeń obiekt lęku jest określony, to naimniei wyrazisty charakter ma w agorafobii.

Od wczesnego dzieciństwa aż po późną dorosłość niektórzy ludzie boją się różnych specyficznych przedmiotów i sytuacji, które nic są niebezpieczne albo ich stopień zagrożenia dla zdrowia czy życia jest bardzo niewielki. Lęki specy-gZ2ne >v postaci fobii przejawiają się na dwa sposoby: albo silnego lęku w chwili ictknięcia «ę z przedmiotem lub sytuacją, albo ich zdecydowanego unikania. Osoby zdają sobie sprawę z nieracjonalności własnych reakcji emocjonalnych

UZ> /Ajiuwiui ucieczkowym, ale i iak /xi wą/.ćir.tt ucny Aiumia aić tuiikti^C lycli

przedmiotów i sytuacji, w których przeżyw a,^;n lęki. Jeśli z jakichś powodów znajda sic w obliczu obiektów wywołujących fobię, przeżywają taki poziom lęku, który graniczy z paniką, w połączeniu z różnymi objawami fizjologicznymi i somatycznymi (JCD-10,1998, s. 92).

dad rozpowszechnionych należą: zwierzęta i owady (np. gryzonie, węże, pająki J^siły przyrody (np. burze, mgły, ulewy), różne sytuacje i miejsca (np. windy, (mele, samoloty) oraz krew, zastrzyki czy różne choroby (np. zranienia, nowotwory, zakażenie wirusem HI V).

t Monika. 3$-fetnia kobieta, zgłasza się do poradni zdrowia psychicznego z powodu nie-poczucia zagrożenia, niepokoju, który czasami narasta do rozmiarów przera-* żenią Boi s% raka skóry, każdego dnia bardzo dokładnie ogląda swoje ciało, chcąc ustalić,

¹ Ikfemłą Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego z roku 1998 zaburzę -nil'nerwicowe i itrowe, obok zaburzeń osobowości, zespołów behawioralnych, związanych z za-bwztowni fizjoiogjczAymi zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się w okresie dzie-citetwi i adołetceneji. znalazły się w grapie problemów zdrowotnych, wobec których zaleca się _

2 czy nie pojawiło się .coś" niebezpiecznego. Oo tego czasu poddała słę juz dwóm zabłe-I gom chirurgicznym usunięcia znamion. W ostatnich trzech tatach regularnie odwiedza i lekarzy, domagając się specjalistycznych badań wszystkich znamion na skórze. Wyniki ż tych badań tylko na chwilę ją uspokajają, bo po kilku dniach zaczyna podejrzewać. Ze być i może na jej skórze powstało .co6" nowego. Wizyty u lekarzy zawsze wiążą cię z ogrom*

| nym napięciem i lękiem, bo boi się, że usłyszy to najgorsze. Gdy podczas kolejnych wizyt

0    lekarz widział utrzymujące się u Moniki przerażenie, zasugerował jej wizytę u terapeuty.

| Ponieważ podobne pomysły słyszała już od swoich koleżanek, zdecydowała się przyjść x do psychologa.

1    Trudno je) powiedzieć, kiedy te starty niepokoju się pojawiły, ale kojarzy je z okresem,

? w którym jej mąż zaczął współpracować z firmami zagranicznymi. Na początku doić czę-j sto wyjeżdżał i wtedy Monika pozostawała w domu z czteroletnią córką i dziadkiem męża.

' mieszkającym w tej samej kamienicy. Pracowała wtedy w szkoło, codziennie odprowadza-j la córkę do przedszkola i zajmowała się dziadkiem, który, jak z opisu wyraka, był bardzo

3    autorytarnym, nieznoszącym sprzeciwu człowiekiem; wręcz czuła się terroryzowana przez

4    niego. Na początku wiązała swoje strachy z obawą przed sąsiadami, którzy wydawał się •1 jej bardzo .podejrzani”. Ponieważ dom, w którym mieszkali, był własnością męża. w końcu ] nakłoniła go do przeprowadzenia remontu i podwyższenia czynszu do takiego stopnia,

1 że lokatorzy zgodzili się na zamieszkanie w innej posesji. Po ich wyprowadzeniu było 1 cudownie, ale po kilku tygodniach zauważyła, że boi się tak samo. Ten nowy niepokój i wiązała z tym. że w wyniku remontu w sypialni pojawiło się wyjście na taras, na który ktoś j mógł dostać się z dachu domu. Będąc w domu sarna, nie potrafiła się uwolnić od myśli, że ,j .ktoś' może wejść. Często wchodziła do sypialni, sprawdzała, czy okna I drzwi na taras są | zamknięte, wychodziła na taras i sprawdzała, czy kogoś tam nie ma. Z czasem, zwłaszcza i wtedy, gdy była sama, nie mogła spać w sypialni. Po zainstalowaniu różnych zabezpieczeń | pacjentka nieco się uspokoiła. Jak twierdzi, zaczął się nowy okres w życiu rodzinnym, bo i firma na tyle dobrze prosperowała, że mąż zatrudnił pracowników i coraz rzadziej wyjeż-i dżał. Stał się bardzo towarzyski, lubił spraszać do domu kolegów z rodzinami (głównie -1 żonami). Początkowo Monika była bardzo zadowolona, ale z czasem poczuła się zmęczo*

4    na, bo musiała przecież codziennie chodzić do pracy. Pomimo że mogłaby zrezygnować a z niej, to jednak nie chciała być tylko .żoną męża”. Pracę w szkole mąż Moniki traktował

5    jako przejaw jej fanaberii, co zresztą wypominał jej przy byle jakiej okazji. Wtedy właśnie ^ zaczęły sie lei kłonoh/ ?e skóra

Różnorodność fobii jest bardzo duża, a wszelkie listy przedmiotów i sytuacji je wywołujących ulegają ciągłemu poszerzeniu. W tabeli 11.2 przedstawiono niektóre rodzaje fobii specyficznych.

iabelallJ. Wybrane rodzaje fobii specyficznych

Nazwa fobii | Przedmiot lęku Nazwa fobii			Przedmiot lęku 1
| akrofobia	wysokość	monofobia	samotność
1 algofobia	ból	mysofobia	zarazki, brud
1 arachnofobia	pająki	nyktofobia	| ciemność
1 astro fobia	[ błyskawica, grzmot	ochlofobia	1 tłum
I klaustrofobia	I zamknięta } przestrzeń	pirofobia 1 ogień
ihipsofobia l głębokość		i wenero fobia		choroby weneryczne
| insektofobia \ owady | ksenofobia				1 obcy ludzie \