kapsu│ki1

IM

Kapsułki żelatynowe

Kapsułki żelatynowe (Capsulae gelatinosae) są wykonane z żelatyny. Mogą być różnego kształtu: okrągłe, owalne, podłużne. Ich pojemność wynosi 0,06-3,6 ml. Według FP VI wyróżnia się dwa podstawowe typy kapsułek żelatynowych: kapsułki twarde i kapsułki miękkiej

Kapsułki twarde (Capsulae gelatinosae dumę). Są one utworzone z dwóch cylindrycznych części, których jeden koniec jest otwarty, a drugi zamknięty. Średnice obu części są tak dobrane, aby jedna część mogła być nasunięta na drugą, tworząc zamknięty pojemnik. Wskazane jest takie uformowanie kapsułki, aby nie mogła być otwarta bez uszkodzenia, co zapobiega zafałszowaniu zawartości. W tym celu tworzy się np. kapsułki zatrzaskowe (ryc. 11.1). J

Ryc. 11.1. „Zatrzaskowe” zamknięcie dwuczęściowych kapsułek twardych.

-Kapsułki twarde mogą być napełniane substancjami sproszkowanymi, granulatem (peletkami) lub inną formą stałą (np. minitablętki), a także masą o konsystencji pasty. Nie nadają się do napełniania płynami J

.Kapsułki miękkie (Capsulae gelatinosae elasticae) zwane są czasami elastycznymi. W odróżnieniu od kapsułek twardych są jednoczęściowe; ich po-włoczka jest najczęściej miękka i elastyczna, lecz może być również twarda. Napełniane są płynami w postaci roztworów, zawiesin i emulsji lub masami o konsystencji pasty. W czasie przechowywania może dochodzić, na skutek dyfuzji, do częściowej wymiany składników powłoczki i składników wypełniających kapsułkę. Kapsułki te nie nadają się do napełniania roztworami zawierającymi wodę, gdyż spowoduje to rozpuszczenie powłoczki.

„Kapsułki żelatynowe mają wiele zalet. Najważniejsze z nich to: obojętność fizjologiczna substancji tworzących otoczkę, duża trwałość i wytrzymałość mechaniczna, dobre zabezpieczenie substancji leczniczych przed działaniem powietrza, światła i wilgoci, możliwość dozowania stałych leków z niewielką, w porównaniu z tabletkami, ilością substancji pomocniczych, możliwość skutecznego zamaskowania nieprzyjemnego smaku i zapachu, dogodna forma opakowania łe-ków o przedłużonym działaniu (granulatów, mikrodrażetek, mikrokapsutek). Na rycinie 11.2 przedstawiono przykłady wypełniania kapsułek żelatynowych.

^Kapsułki żelatynowe są stosowane przede wszystkim doustnie, lecz w fonnie kapsułek miękkich mogą występować także leki podawane dopochwowo i czasami doodbytniczo. Kapsułki takie odpowiadają normom właściwym dla tych dróg podania.}

(Kapsułki mogą być wyłącznie opakowaniem, np. dla żelu z nitrogliceryną, proszku soli disodowej kromoglikanu, sałbulamolu lub propionianu flutikazonu. W przypadku tego typu kapsułek żel, po zniszczeniu otoczki, rozsmarowuje się na skórze w okolicy serca (nitrogliceryna wchłania się przez skórę i rozszerza naczynia wieńcowe). Natomiast proszki do rozpylania zamknięte w kapsułkach aplikuje się za pomocą specjalnego turboinhalatora do nosa (kromoglikan disodo-wy) lub do oskrzeli (salbutamol, flutikazon). W kapsułkach mogą być podawane również jednorazowe dawki leków do oczu.'¹

ab    c

Ryc. 11.2. Wypełnienie kapsułek żelatynowych: a - proszki, granulaty, b - pcletki, mikrodrażetki, mikrokapsuiki, c - tabletka i wypełnienie a lub b, d - kapsułka i wypełnienie a lub b, c - pasta, f - roztwór olejowy.

Szczegółowe nazewnictwo w zależności od zastosowania podano w rozdziale 26..

(W kapsułkach twardych zawartość wody wynosi do 16%. Kapsułki miękkie w przeciwieństwie do kapsułek twardych zawierają dodatek glicerolu jako plastyfikatora w ilości nawet 60%,j

Zabarwienie uzyskuje się za pomocą barwników dopuszczonych do barwienia leków (p. str. 192). Kapsułki białe, nieprzepuszczalne dla światła, zawierają w swym składzie dwutlenek tytanu. Jako środki konserwujące stosuje się kwas sorbowy lub jego sól sodową mieszaninę Nipagin M i P (7:3).

/.Puste kapsułki powinny być gładkie, bez zapachu, bez smaku lub słodkawe, po rozpuszczeniu w wodzie (0,5:100) obojętne wobec lakmusu. Kapsułki mogą się rozpaść lub rozpuścić w żołądku, lub jelicie cienkim. Materiał przeznaczony do napełniania kapsułek musi być obojętny wobec żelatyny. Nic można ich napełniać roztworami wodnymi oraz upłynniającymi żelatynę. Kwas salicylowy, kwas benzoesowy, tanina powodują utwardzenie ścian kapsułek, przez co znacznie przedłużają ich czas rozpadu/'

217