Obraz4 (100)

38 2. Majątek, kapitał, wynik-zdarzenia i operacje gospodarcze oraz ich wpływ na bilans

Ilustracja 2.7. Podstawowy układ bilansu

Bilans na dzień 31.12.200X r.

Aktywa	Pasywa
Aktywa trwałe	Kapitał własny
Aktywa obrotowe	Kapitał obcy

Suma aktywów = Suma pasywów

mówić o funkcjonowaniu zasady równowagi bilansowej. Zgodnie z tą regułą ogólna kwota aktywów musi być równa ogólnej kwocie pasywów:

A = P

Zasadę równowagi bilansowej można również zapisać szerzej:

aktywa trwałe + aktywa obrotowe = kapitał własny + kapitał obcy

W toku działalności jednostki następują zmiany wartościowe zarówno zasobów jednostki, jak i źródeł ich pochodzenia. Zmiany te noszą nj^zwę zdarzeń gospodarczych¹.

Zdarzenia mogą powodować zmiany tylko w jednej jednostce gospodarczej (np. wydanie materiałów do produkcji) i wtedy określa się je

j______ mianem wewnętrznych zdarzeń gospodarczych. Zdarzenia wynikające

z kontaktów jednostki z otoczeniem (np. uregulowanie zobowiązania, zakupienie materiałów) noszą nazwę zewnętrznych zdarzeń gospodarczych.

i Te zdarzenia, które są ujęte wartościowo i podlegają ewidencji, okre

śla się mianem operacji gospodarczych. Operacja gospodarcza może być związana z jednym zdarzeniem gospodarczym (operacja pojedyncza, prosta) lub z kilkoma takimi zdarzeniami (operacja złożona). W praktyce występują także sytuacje, w których operacja gospodarcza nie odzwierciedla zdarzenia gospodarczego, lecz jest jedynie efekt m zapisów technicznych, przesunięć na kontach (np. przeniesienie warln ści kosztów na wynik finansowy).

Operacje gospodarcze zapisuje się - na podstawie dowodów księgi -wych²-w księgach rachunkowych jednostki. W skład ksiąg rachunku wych wchodzą:

• dziennik - chronologiczne ujęcie zdarzeń gospodarczych, które wy stąpiły w okresie sprawozdawczym;

• księga główna - zapis chronologiczny zdarzeń w ujęciu systematyc/ nym;

• księgi pomocnicze - uszczegółowienie i uzupełnienie zapisów w księdze głównej;

• zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej i ksiąg pomocniczych,

• inwentarz - wykaz składników aktywów (majątku) i pasywów (źró deł finansowania), potwierdzony inwentaiyzacją.

Ze względu na charakter i zakres operacje gospodarcze dzieli się na wynikowe i bilansowe.

Operacjami wynikowymi są operacje oddziałujące bezpośrednio na wynik finansowy jednostki gospodarczej, a operacjami bilansowymi - te, które wpływają wyłącznie na elementy bilansu, czyli na aktywa lub pasywa.

Każda operacja gospodarcza wywiera wpływ na co najmniej dwa elementy bilansu, zmieniając ich wartość o tę samą wartość, równą kwocie zdarzenia. Bez względu na rodzaj operacji oraz sposób jej wpływu na bilans równowaga bilansowa (A = P) musi być zawsze zachowana.

Wptyw operacji gospodarczych na bilans

W zależności od charakteru składników bilansu, których dotyczy operacja, wyróżnia się cztery typy operacji gospodarczych³:

• I typ operacji gospodarczych (A/A) - zmiany zachodzą wyłącznie w aktywach (jeden składnik zwiększa się, a inny maleje o kwotę operacji), z tym, że suma bilansowa pozostaje bez zmian. Na przykład

Rozumienie pojęcia „zdarzenie gospodarcze” w literaturze przedmiotu nie jest jednoznaczne. Zob. - Teoretyczne podstawy rachunkowości, (red.) T. Peche, PWE, Warszawa 1988, s. 67; S. Skrzy-wan, Teoretyczne podstawy rachunkowości, PWE, Warszawa 1969, s. 47-48.

Więcej informacji dotyczących dowodów księgowych zamieszczono w rozdziale 3.

Rachunkowość - zasady prowadzenia po nowelizacji ustawy o rachunkowości, (red.) T. Kiziu-kiewicz, Ekspert, Wrocław 2002, s. 40-42.