Obraz
6 (87)

zostaje dopuszczona do rządów albo jeżeli rządzący, roztrwoniwszy swe majątki, zaprowadzają tyranię¹⁵.

Demokracja

Przyczynami rozstroju demokracji jest zawsze działalność demagogów, która sprawia, że demokracja przekształca się z łagodnej w skrajną, albo też przechodzi w oligarchię bądź tyranię.Demokracja staje się skrajna, gdy demagodzy grając na ambicji tłumu nawołują go, by objął rządy ponad prawem, a tłum ochoczo idzie za tym głosem¹⁶ Politeia

Politeia zanika wskutek zaniedbania korekcji wysokości cenzusu majątkowego stosownie do zmian zamożność obywateli. Gdy ludność się wzbogaci, a cenzus nie zostanie podniesiony, wówczas politeia przechodzi w demokrację. Gdy sytuacja jest odwrotna, tzn. gdy wraz z ubożeniem ludności nie następuje obniżanie progu cenzusu, politeia staje się oligarchią¹ .

Zakończenie.

Te trzy ustroje: monarchia wraz z arystokracją, politeia i tyrania, pełnią rolę punktów odniesienia i w stosunku do nich sytuują się pozostałe formy rządów. Z teoretycznego punktu widzenia są one tym lepsze, im bliższe monarchii lub arystokracji, czyli im większe znaczenie przywiązują do cnoty. Ich wartość spada natomiast, gdy zbliżają się do tyranii, tzn., gdy kładą nacisk na korzyść rządzących i coraz bardziej pomijają rolę prawa. Na płaszczyźnie praktycznej wyznacznikiem jakości ustrojów jest politeia. Ustroje do niej jej zbliżone są lepsze, bo zachowują równowagę w państwie, oddalone od niej — gorsze, gdyż podatne na wszelkie wahania i łatwo przeradzające się w odmiany tyranii.

¹⁵    ZobJPol. V 5,1-10

¹⁶    Zob.Pol IV4,3-6

¹⁷    Zob.Pol V7,6-7

7