Obraz
8 (57)

zawiść, empatię, zakłopotanie, wstyd, dumę i winę (Lewis, 1999). Tangney (1990;

\

Tangney, Wagner i Gramzow, 1992; Tangney i Dearing, 2004) zaprezentowała cykl artykułów na temat poczucia winy i poczucia wstydu. Jej zdaniem pierwszy problem, związany z konstruktami wstydu i winy, dotyczy ich definiowania. Zarówno

eksperymentatorzy, jak i uczestnicy badań mają problemy z definicyjnym rozgraniczeniem

1

obu emocji. Taki brak klarowności zaś prowadzi do zacierania różnicy pomiędzy oboma konstruktami.

Postawienie wyraźnej granicy pomiędzy wstydem i winą wydaje się tym bardziej ważne, iż ludzie w różnych sytuacjach odwołują się do jednej, bądź drugiej emocji. Czasami zdarza się jednak, że jednostka, niezależnie od sytuacji stosuje tylko jeden rodzaj charakterystycznej dla siebie odpowiedzi emocjonalnej. To znaczy zawsze reaguje tylko wstydem, bądź też zawsze reaguje tylko winą. Zgodnie z teorią (Tangney, 1990; Tangney i Dearing, 2004) umiarkowany poziom obu emocji uznawany jest za czynnik adaptacyjny. Tłumienie odczuwania wstydu i winy prowadzi do zachowań antyspołecznych. Z kolei ich nadmiar może przyczyniać się do wycofania społecznego, zachowań obsesyjnych czy nawet depresji (Tangney, 1990).

Z badań Tangney i in. (1992) wynika, iż podatność na reagowanie winą lub wstydem może wiązać się z psychopatologią. Autorzy wskazują na powiązanie wstydu z psychologicznym nieprzystosowaniem i/lub depresją. Rezultaty badań wskazują, że osoby podatne na reagowanie wstydem często tworzą globalne, stałe atrybucje wydarzeń negatywnych. Dodatkowo w badaniach Tangney i in. (1992) podatność na wstyd negatywnie korelowała z wewnętrznymi atrybucjami wydarzeń pozytywnych. Poczucie winy zaś wiązało się z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi i paranoją. Warto też dodać, że badacze zauważyli pewne związki podatności na reagowanie winą i wskaźników ogólnego nieprzystosowania i złego funkcjonowania społecznego (Tangney i in., 1992).

19