Obraz1 (136)

;viek powyżsi się jest itoty 10ŚÓ, cho- totą ;ości iter- lych zys- rym •ełni łych Na śnie iotu nieć ych, mu. h tę toż-ofii, t na rum . się któ-ar-:zło-ana. isne ear-i się nie ruo- :aża

ona niejednolitą tożsamość społeczną wytwarzaną przez historyczne warunki, w których ludzie żyją. Podmiotowość odzwierciedla obiektywne warunki egzystencji ludzi, jak też społeczne formy postrzegania i przedstawiania tego życia (cyt. za: L. Witkowski 1993). Proces konstruowania podmiotowości wpisuje się w dynamikę napięć między władzą, rozumem i wolnością Podmiotowość jest konstruowana w złożonych, historycznie swoistych relacjach międzyludzkich i między jednostką a instytucjami. Kształtuje się ona dzisiaj nie tylko w relacjach władzy, ale również w relacjach do władzy. W tym pierwszym typie relacji jednostka walczy o swoją autonomię, podejmuje próbę uwolnienia się z przedmiotowych, instytucjonalnych uzależnień i odniesień. W tym drugim typie relacji akcentuje się aktywność człowieka mimo istnienia zewnętrznych uzależnień, podkreśla się możliwość dokonywania przez człowieka wyboru, chociaż ma on świadomość własnych ograniczeń instytucjonalnych (cyt. za: T. Szkud-larek 1993). W postmodernistycznych koncepcjach podmiotowości podkreśla się jej z a-korzenienie w świecie społecznym i historycznie ukształtowanych instytucjach. Dookreśla się on właśnie w relacjach z innymi. Jednak nie do końca zatapia się w tej rzeczywistości. Ustawicznie ponawia on próby odciśnięcia swego znaku w realności, dekonstruuje znaki kultury i tworzy na bazie tych odczytań ncwe jakości. Te zaś stanowiąc odtąd dorobek cywilizacyjny zostaną wkrótce z deu: n-struowane przez innych. Rozwój kultury dokonuje się poprzez dekonstruu; z dorobku i bezustanne przypominanie, cytowanie przeszłości w nowych k r.tekstach znaczeniowych. Podmiot zdecentrowany dookreśla się w dialogu z przeszłością i tu poszukuje swoich korzeni. Człowiek zakorzenia się w^r zmienne; rzeczywistości. W postmodernistycznej filozofii podmiot nie istnieje mając zespoloną tożsamość. Jest to podmiot ciągle przerabiany, przekształcany j_ako zmiennie sytuowany zbiór relacji w zmiennym kontekście. Przemieszcza się on i walczy o własną niszę, zakorzenienie w ciągle przeobrażającej się rzeczywist > ści. Podmiot ten konstytuują dyskursy z własną tradycją, uwarunkowaniami i ich rezultatami (cyt za: L. Witkowski 1993, Z. Melosik 1995). We współczesnej psychologii problematyka podmiotowości jest przedmiotem badań głównie tych szkół naukowych, które dostrzegają w człowieku istoię działającą i przekształcającą rzeczywistość i realizującą potencjalne zdolności w swoim życiu. C. G. Jung w swoich studiach poświęconych psychologii eg: zastanawiał się nad znaczeniem jaźni w rozwoju psychicznym człowieka, nad jej uwarunkowaniami, czynnikami dynamizującymi oraz jej strukturą i funkcjami. W przekonaniu tego autora ego jest reprezentacją spostrzeżeń myśli i uczuć. Stąd można tę strukturę psychiczną uznać wprost za centrum świadomości człowieka. Dzięki ego jednostka ma poczucie tożsamości własnych działań, doznań, myśli. Podmiotowość wyraża się w poczuciu osobowej tożsamości.

33