obraz1 (11)

czeka na duszę zmarłego u wejścia do jaskini lub przy skale. Przed nią, na ziemi naszkicowany jest rysunek labiryntalny, a gdy zmarły się zbliża, Kobieta zamazuje połowę rysunku. Jeśli zmarły zna już rysunek labiryntalny - jeśli został wtajemniczony - łatwo znajduje ścieżkę; w przeciwnym razie Kobieta go pożera². Jak wiadomo, począwszy już od prac Deacona i Layarda, liczne rysunki labiryntalne kreślone na Małekułi na piasku ma]a na celu poznanie drogi do przybytku zmarłych¹. Innymi słowy,ijabirynt) stanowi pośmiertną próbę inicjacyjną: zalicza się do przeszkód, Którym musi stawić czoło zmarły - lub, w innych kontekstach, bohater - styęj.--pódxÓzy"w zaświaty. Podkreślić tu należy tę cechę, że labirynt przedstawia się jako^iniebezpieczne przej ścieżku wnętrznościom MatkiJZięmi — przejś-cie^odęża£które go.jd.usza zmarłe go naraża s ię ną pożarcie prze z kobiece go

popwojju

Istnieją na Malekuli inne iPostaci mitycznepcieleśniające groźną i niebezpieczną zasadę kobiecą: na przykład „Kobietąrkrąb” o dwóch ogromnych ipzczypcach² lub olbrzymia małżaAfTridacna deresa), która po otwarciu podobna jest do~~żeńskiego organu płciowego^{3 4}. Te straszliwe wyobrażenia ęagresywnej seksualności kobiecej i pożerającego macierzyństwa ukazują jeszcze wyraźniej inicjacyjny charakter zejścia do łona Wielkiej Matki chronicznej/ Carl Hentze pokazał, że liczne motywy ikonograficzne w Ameryce Południowej wyobrażają paszczę Matki Ziemi pod postacią vagina dentata*’. Z pewnością mityczny temat yagina dentata (jest dość złożony i me mamy zamiaru go tu analizować. Należy jednak stwierdzić, że ambiwalencja Wielkiej Bogini chronicznej jest niekiedy wyrażana mitycznie i ikonograficznie przez identyfikację jęj..^uchwy z vagina dentata. W mitach i sagach inicjacyjnycbjórzejście bohatera przez brzuch Olbrzymki i wyjście przez jej paszcztTjest równoznaczne z nowymi narodzinami. Ale przejście to należy do najbardziej niebezpiecznych.

Aby ocenić różnicę istniejącą między tym scenariuszem inicjacyjnym a motywem, który analizowaliśmy w jednym z poprzednich rozdziałów, należy sobie tylko przypomnieć sytuację nowicjuszy zamkniętych w inicjacyjnych chatkach w kształcie morskiego potwora: uważa się, że zostali

1

   John Layard, Stone Men of Molekuła (London 1942), s. 225 nn., 649 nn.; Id., The Making of Man in Malekula („Eranos-Jahrbuch”, XVI, Zurich 1949).

^ł A.B. Deacon, Geometrical Drawings, from Malekula and other Islands of the New Hebrides („Journ. Anthrop. Institute”, LXVI, 1934, s. 129-175), s. 132 nn.; Id., Malekula. A Vanishing People of the New Hebrides (London 1934), zwłaszcza s. 552 nn.; John Layard, Totenfabrt auf Malekula („Eranos--Jahrbuch”, IV, Zurich 1937, s. 242-291); Id., Stone Men of Malekula, s. 340 nn., 649 nn. Por. także W. F, Jackson Knight, Cumaean Gates. A reference of the sixth to Initiation Pattern (Oxford 1936), s. 19.

2

   J. Layard, Stone Men of Malekula, s. 730, 221.

3

   J. Layard, The Making of Man in Malekula, s. 228 i pl. II.

4

   Carl Hentze, Tod, Auferstehung, Weltordnung, s. 79 nn., 90 nn. Por. także W. Krickeberg, Ostasien--Amerika („Sinologica”, II, 1950, s. 195-233), zwłaszcza s. 228 nn.