obraz 8 (11)

clzenie wobec praktykowanej przez sekciarzy niechęci do przyrody, do stanu małżeńskiego i uo uprawy roli.

Interesy Rzymu i chrześcijaństwa spotkały się. Wkrótce zaś połączyły się.

Piętno perskości i aspołecznej postawy („manicheizm upadł, ponieważ był aspołeczny” ^u) przylgnęły do manicheizmu rzymskiego jeszcze za prześladowcy chrześcijan Dioklecjana. Surowy wyrok na manichejczyków u-cieszył więc chrześcijan; dawał im do ręki legalną broń do rozprawy z groźnym rywalem, nawet w okresie własnej nielegalności. Toteż jeszcze na dwa lala przed tolerancyjnym edyktem mediolańskim papież Milcjades tropi w Rzymie grupy mar ichejskie, chociaż sam jest dc mre w sytuacji tropionego. Po uznaniu chrześcijaństwa manichejczycy starają się skwapliwie podszywać pod chrześcijan — co właściwie me było takie trudne — aby uniknąć surowych represji nałożonych nań kolejnymi ustawami Konstantyna, Walenty-niana U (372) i Teodozjusza (331, 332, 333 i wreszcie jako coup de grace — 393).

Tego rodzaju taktyka mimikry, narzucająca się jako jedyne bezpieczne wyjście z sy-{nacji bezlitosnych prześladowań pr/o/. chrześcijan, będzie służyła potem i katarom w o-kresie krucjaty przeciw nim, i ulbigcnsom w XII stuleciu ^l0, i innym.

Czynią tak zresztą i w dobrej wierze, jak o tym można się przekonać z pisma polemicznego Augustyna (Contra Fauslum XVIII, :t), gdzie apologeta manichejski imieniem Kau-stus powołuje się na przypowieść Jezusa o nocnym rozsiewaczu chwastu po polach, co miało oznaczać właśnie fałszerza ksiąg kanonicznych, czyli Kościół chrześcijański. Manichejczycy byli zatem — we własnym przekonaniu — krytycznymi, poprawnymi interpretatorami ewangelii, umiejącymi oddzielić ziarno od plew.

Można sobie łatwo uzmysłowić, do jakiej wściekłości musiały doprowadzać Kościół takie „rewizjonistyczne” prztyczki nioprawo-myślności wobec nauki Chrystusa. Manicheizm okazał się wrogiem, który wkradł się do własnego obozu, a przez to okazał się dużo groźniejszy od otwartego adwersarza w postaci neoplatończyków, czcicieli starorzymskich bogów czy egipskich, syryjskich i frygi jsk ich świętych przybyszów, których is-

197