Obraz06 (9)

powstańczy Żoliborz. 2 pgpanc „Hermann Góring” chwilowo ześrodkował się w rejonie Włoch. Jednocześnie jednostki von dem Bacha na opanowanym brzegu między Powiślem a Żoliborzem pośpiesznie przygotowywały stanowiska obronne ¹⁷.

Nad Warszawą od kilku dni niepodzielnie panowało lotnictwo radzieckie. Były to jednostki 16 A Lot gen. Siergieja Rudenki i w ich składzie polskiej 1 Mieszanej Dywizji Lotniczej płk. Józefa Smagi. Od 13 września zaczęły one zapewniać osłonę powietrzną miasta i dokonywać zrzutów zaopatrzenia dla powstańców ¹⁸.

Zbliżanie się walk do Warszawy coraz bardziej zaprzątało też uwagę radzieckiego dowództwa. 13 września marsz. Rokossowski w rozmowie telefonicznej ze Stalinem otrzymał zadanie „udzielenia powstańcom wszelkiej możliwej pomocy”. W związku z tym rozkazał wysadzić (przy użyciu środków pływających) desant w Warszawie. Uwzględniając prośbę gen. Żymierskiego, zasugerował, aby operację tę powierzyć 1 A Wojska Polskiego ^I9. Jak już wspomniałem, marsz. Rokossowski, przewidując to zadanie (wiedział bowiem o staraniach strony polskiej), jeszcze poprzedniego dnia wydał rozkaz przegrupowania 1 A Wojska Polskiego w kierunku Pragi. Tam walczyła już 1 DP im. Tadeusza Kościuszki, do której dołączyły pododdziały 1 BPanc im. Bohaterów Westerplatte oraz 13 papanc.

14 września był ostatnim dniem walk o Pragę. Zadecydował o tym przede wszystkim sukces 125 KA 47 A i walczącej w jego składzie polskiej 1 DP. Siły te rano wznowiły natarcie i w zaciętych walkach ulicznych już po kilku godzinach odrzuciły oddziały 19 DPanc oraz podporządkowane jej jednostki 73 DP na rubież: Cmentarz Bródnowski, stacja Warszawa-Praga, północny most kolejowy. Most ten, podobnie jak i Kierbedzia, Niemcy tuż przed dotarciem do nich wojsk radzieckich i polskich wysadzili w powietrze²⁰.

70 A i pozostałe korpusy 47 A też naciskały na obronę IV KPanc SS, lecz osiągnęły tylko lokalne powodzenie. W tej sytuacji obergruppenfiihrer Herbert Gille otrzymał rozkaz skrócenia frontu także na innych odcinkach w celu poprawienia swego ugrupowania bojowego. Wynikało to również z konieczności zluzowania węgierskiej 1 DKaw, która podobnie jak pozostałe dywizje węgierskiego II KKaw w związku z wydarzeniami w Rumunii miała być odesłana do kraju.

W wyniku wyzwolenia Pragi wojska 47 A znalazły się wreszcie naprzeciwko

¹⁷ KTB 9 A, zapis z 13 września 1944 r., MiD W1H, t. 312, roi. 343, kl. 7916488; zarządzenie dowódcy Grupy Armii „Środek** z 13 września 1944 r.. t. 312, roi. 1324, kl. 0000045.

^,# Depesza gen. Komorowskiego do marsz. Rokossowskiego z podziękowaniem za pomoc lotniczą i zrzuty zaopatrzenia z 13 września 1944 r.. Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, t. IV,

s. 329.

'* K. Rokossowski, op. cit., s. 412-413; S. Sztiemienko. Gorące lalo 1944, s. 94 n.; Marszalek Polski Michał Żymierski, s. 159.

²⁰ Meldunek 9 Armii z 14 września 1944 r., MiD WIH, t. 312, roi. 343. kl. 7916897 n.; KTB 9 A, zapis z 14 września 1944 r.. MiD WIH. t. 312, roi. 343, kl. 7916490.

129