Obraz11 (5)

W czasie walk prowadzonych 14 października niewiele brakowało, aby zginął gen. Liittwitz, którego podczas przejazdu na stanowisko dowodzenia IV KPanc SS zaatakowały samoloty lotnictwa radzieckiego. Ranny został towarzyszący mu oficer, a samochód uszkodzono²⁶.

Tymczasem ogólne położenie wojsk niemieckich zaczęło się pogarszać, gdyż 65 A w tym czasie przejęła już na przyczółku pułtuskim inicjatywę w swe ręce ²⁷. Jej przejście do natarcia zagroziłoby odcięciem od północnego wschodu przedmościa.

Nastroje w dowództwie 9 A zmieniły się więc. Zaczęto się teraz obawiać, że radziecka operacja w widłach Wisły i Bugo-Narwi nie ma tylko celów lokalnych, a jest częścią jesiennej ofensywy radzieckiej na Prusy Wschodnie²⁸. Od 5 października trwało bowiem natarcie wojsk 1 Frontu Nadbałtyckiego na kierunku kłajpedzkim, które przy współudziale części sił 3 Frontu Białoruskiego doprowadziło do ostatecznego odcięcia Grupy Armii „Północ” od Prus Wschodnich. Jednocześnie dobiegały końca przygotowania wojsk 3 Frontu Białoruskiego do operacji na kierunku gąbińskim, o czym meldował wywiad niemiecki. Tę to aktywność wojsk radzieckich strona niemiecka określiła mianem jesiennej ofensywy na Prusy Wschodnie.

Na marginesie poruszonej sprawy warto dodać, że zagrożenie Prus Wschodnich i pośrednio Pomorza Gdańskiego, czyli terytorium III Rzeszy, spowodowało powołanie przez Hitlera Volkssturmu. Wehrmacht powiadomiono o tych planach 12 października, a dekret wprowadzający je w życie ukazał się 20 października²⁹.

Uwaga ta jest istotna w kontekście cytowanych wcześniej wypowiedzi gen. Komorowskiego, który aby wykazać rzekomą słabość wojsk niemieckich przeciwstawiających się Armii Czerwonej pod Warszawą, mówił o przybyciu tam brygad Volkssturmu już pod koniec lipca 1944 r.

Natomiast opanowanie przez 65 A sytuacji na przyczółku pułtuskim wzbudziło w sztabie 1 Frontu Białoruskiego nadzieję na ostateczne rozstrzygnięcie sytuacji w zlewisku Wisły, Bugu i Narwi. W tych warunkach marsz. Rokossowski powrócił do swego poprzedniego zamiaru wykorzystania do tych walk także armii gen. Batowa. Zmienił jednak znacznie dotychczasową koncepcję operacji, przenosząc główny kierunek uderzenia w pas wojsk 65 A. W tym celu rozkazał wzmocnić dodatkowo armię gen. Batowa siłami 8 KPanc wspierającego dotąd 47 Armię oraz dywizjami 47 KA gen. mjr. Dmitrija Kislicyna ze składu 70 armii^J0.

²⁰ KTB 9 A, zapis z 14 października 1944 r., MiD WIH, VU/l/89, s. 22 - 24.

²⁷ P. Batów, op. cit., s. 495.

²² KTB 9 A, zapis z 14 października 1944 r., MiD WIH, VII/l/89, s. 22-24.

²⁹ Pismo szefa Sztabu Grupy Armii „Środek" z 12 października 1944 r., MiD WIH, t. 312, roi. 346, kl. 7920478 n.; dekret o powołaniu Volkssturmu 20 października 1944 r.. „Reichsgesctzblatt" 1944. nr 53.cz. 1. s. 253.

²⁰ P. Batów. op. cit., s. 495.

154