Obraz9 (11)

akrylan motylu wchodzi.ponadto-w skład kopolimerów wykorzystywanych w przomyśle włókien ąyntatyoznych. Obaonia światowa produkcja kwaau akrylowego 1 jago aatrOw wynosi ok. 2,8 min t. •

Inna reakcja propylenu

Propylen stosowany jako surowiec w procesie okso umożliwia otrzymania alkoholu n- i lzobutylowago oraz 2-etylohaksanolu. W reakcji alkilowania benzenu propylenem powstaje izopropylobanzen (kumen), który stanowi półprodukt w najważniejszej metodzie przemysłowej otrzymywania fenolu 1 acetonu (p. 4.24). , ,

4.7. PROPAN

Propan c_aH, Jest bezbarwnym, palnym gazem o temp. wrz. -42°C. Źródłem propanu jest gaz ziemny gazolinowy (mokry), w którym zawartość propanu wynosi kilka procent (w szozegOlnych przypadkach dochodzić może do 15% obj. - tab. 26). Gaz ziomny suchy zawiera poniżej 1% obj. propa-chlorolizo IClpl

nu. Źródłem propanu śy również gazy ze atabilizaoji ropy naftowo), jak też gazy rafineryjne z przeróbki ropy naftowej. Propen, 'podobnie jak butany, łatwo akrapla alg w temperaturze pokojowej pod nieznacznie zwiększonym ciśnieniem. Właściwość tg wykorzystuje slg do wyo,i, H „lania propanu z gazu ziemnego i w t*w. gazyfikacji bezprzewodowej. Mreazanlng propanu z butanami -gaz płynny- magazynowaną w czerwonych, •talowych butlaoh powezoohnie wykorzystuje aig do celćw opałowych 5 wiejskich gospodarstwach domowych i w turystyce.

Podstawowe kierunki przerobu propanu przedstawiono na rys. 102. Najważniejszym z nich jest tsrmiczns krakowanie (piroliza), ktćrego głównymi produktami sg*etylen i propylen. W wyniku czgioiowego utlenienia propanu tlenem z powietrza tworzy alg złożona mieszanina związków tlenowych - alkoholi i związków karbonylowych C_Ł-C₃. Rozdzielania tej wieloskładnikowej mieszaniny nastrgoza wiele trudności technologicznych, dlatego toż utlenianie propanu prowadzi aig w bardzo ograniczony* zakresie. Produktem nitrowania propanu za pomocy atgżonego kwaau azotowego jeat mieszanina nitroalkanów ekładajyca aig zi nitrometanu (temp. wrz. 101,2°C), nitroetenu (temp. wrz. 114,0°C), l-nltropropanu (temp. wrz. 131,6°C) i 2-nltropropanu (tamp. wrz. 120,3°C). Wymienione nitroalkany stoauje alg jako rozpuszczalniki (m.in. estrów celulozy, tłuszczów l wosków) oraz półprodukty w syntezach przemysłowych.

te irach lorek węgla CCI* l e I rachloro s I y len CljOCCIj

4.8. BUTRNY

dllsnlonii

ocelpri

n-proponol OłjCH^OIjOM UO-própanol CWjCHlOHlCMj aldehyd propionowy CjHjCHO kwot proplonowy CjM^COOH

f propan \

w

	mliomclon	CM3MO2
nil rowowe INNO}!	mnoflgn	^C2^H5«>2
# ;* f . -	t-mlropfofion	CH3CH2CH2N02
	Z-młfop/opon	CMjCHNOjKMj

piroliza

melon CH_t etylen k^CNj propylen CMjCHsCHj

Ry

102. Kl.nmki wykor.».t.«l. P»P»"» 3    or,.»łc.o.j

4.8.1. Metody otrzymywania 1 kierunki przemysłowego wykorzystanie n-butonów

n-Buteny c„H_a ay bezbarwnymi, łatwo skraplajycymi slg gazami: CM_asCH-CHj“CMj buten-1 (temp. wrz. -^Ć),

CH_a—CH=CH-CHs    buten-2 (mieszanina izomerów cis i trans o temp. wrz.

odpowiednio 3,7°C i 0,9°C)

n-Buteny nie wystgpujy ani w ropie naftowej, ani w gazie ziemnym. Otrzymuje oig je syntetycznie (tab. 66). Podstawowym źródłem n-butenow jest frakcja C* z krakowania katalitycznego wgglowodorów w celu otrzymania paliw silnikowych (n-buteny stanowiy ok. 40% tej frakcji). Zawarte ey również we frakcji c_k pochodzącej z pirolizy ołefinowej (n-buteny stanowią ok. 25% tej frakcji). Pozostałe ilości n-butenow uzyskuje aig przez odwodom ienie n-bu tanu oraz przez oligomery zacjg etylenu.

Odwodornienie n-butanu w celu otrzymania n-butenów przebiega w temp. 550-600°C, pod ciśnieniem 0,12 HPa, w obecności katalizatora O_aO_a/Ai_ao_a - 2*10% K_ap:

131

335