064 (11)

Drugi pierwiastek wchodzący w skład soli wykryjemy za pomocą bateryjki do latarki, czyli za pomocą stałego prądu elektrycznego.

Doświadczenie 2. Napełniamy słoik po dżemie nasyconym roztworem soli kuchennej, w który m zanurzy my dwa pręciki węglowe umocowane na tekturce według rys. 50. Pręciki łączymy z biegunami płaskiej bateryjki. Na dodatnim biegunie wydziela się gaz o charakterystycznym zapachu chloru. Dziesięcioletni chłopiec obserwujący doświadczenie powiedział: ..Pachnie jak na basenie kąpielowym*’.

Wyjaśnienie: Chlor jest trującym gazowym pierwiastkiem, używanym między innymi do dezynfekcji wody w basenach kąpielowych i w wodociągach. W naszym doświadczeniu poznaliśmy chlor i sód jako składniki soli kuchennej - pierwiastki te tworzą związek chemiczny zwany chlorkiem sodowym.

Wykorzystujemy:

słoik po dżemie. 2 pręciki węglowe (np. ze starej baterii), płaską bateryjkę do latarki, sztabkę magnezji lub długi, cienki gwóźdź żelazny.

106. Sole z kwasów

Pomiędzy solami i kwasami istnieje ścisły związek. Stosując odpowiednie procesy można z soli kuchennej otrzymać kwas solny, a / kwasu solnego-sól kuchenną. Nie będziemy używać trującego i żrącego kwasu solnego-do otrzymania soli użyjemy kwasu octowego. I blacharza wystaramy się o skrawki blachy cynkowej. Włożymy ie do probówki, zalejemy octem do wysokości 5 cm i lekko ogrzejemy. Cynk powoli rozpuści się. z równoczesnym wydzielaniem gazowego wodoru. Gdy odparujemy roztwór w porcelanowej miseczce, na dnie pozostanie biały osad soli cynku. Przemianę zapisujemy w postaci równań:

cynk + kwas octowy — wodór + sól cynkowa

metal + kwas — wodór + sól metalu

Gdy mówimy „sól", prawie zawsze mamy na myśli sól kuchenną używaną do przyprawiania potraw. Sól cynku, którą otrzymaliśmy doświadczalnie, jest jedną / wiciu niejadalnych, często trujących soli. W doświadczeniach z krystalizacją poznaliśmy już inne sole-ałun oraz siarczan miedziowy.

Wykorzystujemy:

probówkę, blachę cynkową, ocet, miseczkę porcelanową.

107. Solc w roślinach

Każdy plon z pól i ogrodów' zmniejsza w ziemi zawartość ważnych soli. Przekonamy się o tym. wykonując proste doświadczenie.

Doświadczenie. Na gorącej blasze suszymy plasterki warzyw i kartofli. Susz prażymy w' porcelanowym tyglu na palniku spirytusowym. Po ochłodzeniu mieszamy popiół roślinny z wodą i filtrujemy. Po dwóch dniach z filtratu krystalizują sole. Często musimy przedtem odparować z filtratu część wody.

Wyjaśnienie: Każda roślina zawiera sole lub substancje mineralne, które pobiera z ziemi. Chemicy zbadali skład tych soli. Ustalili, żc zawierają one następujące pierwiastki: węgiel, wodór, tlen, azot. siarkę. fosfor, potas, wapń, magnez i żelazo. Wyróżnione pierwiaski są dla roślin szczególnie ważne.

Wykorzystujemy:

plasterki warzyw i kartofli, blachę lub starą brytfankę, tygiel porcelanowy, palnik spirytusowy.

108. Jak rozwijają się rośliny w roztworach różnych soli?

Doświadczenie 1. Do prób. które przeprowadzimy według ry s. 51a,b, użyjemy tradcskancji (trzykrotki)-łubianej wiszącej rośliny pokojowej. Do dwóch probówek wkładamy po jednakowej gałązce tej rośliny. Probówka J zawiera wodę destylowaną, probówka 2 - sporządzony według przepisu roztwór handlowej pożywki dla roślin (np. Florę). Po c/terech tygodniach zobaczymy wyraźne różnice w rozwoju roślin.

127