Obraz9 (8)

tłustozow« j wyższych organizmów. H latach siodemdzLaslętych w wlalu.krajach. w tym również w Polaoo. zaniechano produkcji DDT i zabroniono jago stosowania.

Alkohol stylowy stanowi surowico w jednaj -z metod otrzymywania butadienu-1,3. Technologia ta opracowana została w Zwlęzku Radzieckim w okresie międzywojennym {tzw. metoda Lebiedlewa) i tam bardzo się rozpowszechniła. Istotę metody jest zastosowanie katalizatora odwadniajęcsgo i odwodornlajęcego, które - użyte w mieszaninie - powoduję rozpad stano-lu przy jednoczesnym odszczepisniu częsteczki wody i wodorui Al _a0_a, ZnO

• • — 2 C»H_tOH -- CM_a=CII-CH=CH_a • M, ‘ • Ł H_a0 .

Proces przebiega w temp. 370-390°C, podczas przsnikania przegrzanych par alkoholu etylowego przez złote katalizatora. Produkcja butadianu z etanolu. pomimo jej udoskonalenia, ma obecnie mniejsze znaczenie niz w łatach międzywojennych i powojennych. Obecnie technologię tę stosuje się np. w Brazylii, gdzie przerabia się na butadien alkohol etylowy produkowany metodę fermentacyjnę.

4.14. AŁDEIIYO MRÓWKOWY

4.14.1. Właściwości fizyczne i metody otrzymywania

Aldehyd mrówkowy HCHO (formaldehyd), najprostszy aldehyd alifatyczny, jest bezbarwnym gazem o ostrym, specyficznym zapachu, o temp. wrz. -20°C. Działa dratnięco na oczy, drogi oddechowa i skórę. Jest truciznę (zatruwa protoplazmę). Nie może być przechowywany w stanie wolnym jako gaz lub ciooz, gdyi wówczas łatwo polimeryzuje. W handlu operują się zazwyczaj wodnym roztworom tej substancji o otęZonlu 36% wag. (40 g aldehydu mrówkowego w 100 cm^ roztworu) o nazwie formalina. W roztworze wodnym formaldehyd występuje w postaci łatwo dysocjujęcsgo, nie istniejęcsgo w stanie wolnym wodzianu - glikolu metylenowego:

HCHO • M_aO ,    » M0-CH_a-0H

i produktów jego oligomeryzacji. Niostabllizowany wodny roztwór aldehydu mrówkowego jest również niezbyt trwały. Przez zatęzanis pod próżnię lub w wyniku dłutszego przechowywania następuje oligomeryzacja i polimeryzacje z utworzeniem białego osadu pa r a forma 1 cichy du H0.(CH_a0) H - mieszaniny polioksymatylsnoglikoli o stopniu polimeryzacji 8*100. Dla zapobieżenia polimeryzaoji handlowy roztwór formaldehydu stabilizuje się dodatklen kilku procent metanolu. Znany Jest również cykliczny oligomer aldehydu mrówkowego - trioksan (trioksymetylen), który jest bezbarwnę krystalicz-

• nę substancję o temp. topn. 63°C i dsatylujs pod normalnym . oisnlsnism bez rozkleJu, Tworzy się on podczas sublimaqjl j paraformęldshydu lub podczas destylacji formaliny z dodat-S kiom 2-procentowego roztworu kwasu siarkowego. Pary form-I aldehydu tworzę z powietrzem mieszaniny wybuchowe w zakre-I sio stężeli 7-7J%.    111

Surowcem do otrzymywania aldehydu mrówkowego jest metanol. Przemiana metanolu w aldehyd mrówkowy następuje poprzez częściowe utlenienie metanolu przy niedomiarze powietrza (utlenianie odwodornlajęce) lub pi zez utlenianie metanolu nadmiarem powietrza.

Utleniania odwodornlające metanolu do aldehydu mrówkowego

Proces przebiega w fazie gazowej, w temp. 600-720°C, wob«w katalizatora srebrowego lub miedziowego, który wspomaga reakcję odwodom lenia:

CH_aOH ■ ■ * HCHO • H,    óB-HS kJ/mol

Wydzielajęcy się w środowisku reakcyjnym wodór w obecności doprowadzanego powietrza ulega egzotermicznej reakcji spalania:

H_a' • | O, —• H_aO    AB— *41 kJ/mol

Jednocześnie zachodzi reakcja utlenienia metanolu do aldehydu { mrówkowego:

CH,OM • | O_a -* HCHO • H_aO    AH—159 kJ/mol

Natężanie przepływu surowców (metanolu i powietrza) dobiera się tak, aby proces przebiegał autotermiosnie. Ciepło wydzielajęce się podczas zachodzenia obu reakcji egzotermicznych jest wtedy wystarczajęce dla samoistnego utrzymania potędanej temperatury środowiska reakcyjnego, lwykle proces powstawania aldehydu mrówkowego zachodzi w 55 procentach w drodze utlenienia metanolu i w 45 procentach w wyniku jego odwodornienla.

• Schemat instalacji do otrzymywania aldehydu mrówkowego metodę utlenia jęcsgo odwodornienla przedstawiono na rys. 114. Hetanol rozcisnczony wodę do stężenia 55% odparowuje się w wyparce i miesza z powietrzem w temp. ok. 90°C. Mieszaninę par metanolu, powietrza i wody wprowadza elę do reaktora zawierajęcsgo warstwę katalizatora srebrowego (w postaci siatki, kryształów o wymiarach 0,5-3 mu lub umieszczonego ha nośniku karborundowym). Pożędanę temperaturę reakcji uzyskuje eię regulujęc intensywność doprowadzania powietrza (dodanie powietrza - podwyższenie temperatury,-ujęcie powietrza - obniżenie temperatury). Gazy poreakcyjne lawierajęoe kilka procent nie przereagowanego metanolu natychmiast ohłodsi się przeponowo, a następnie bezprzeponowo wodę, co umożliwia wymycie par aldehydu z mieszaniny poreakcyjnej. Ilość wody używanej do bezpośredniego chłodzenia reguluje się tak, aby aldehyd opuszczał inate-

377

376