Obraz22 (6)

41^

I.

*y.

łnchlorwlylen

(Dr	i
w-	m

OjlOkMC

1

|o$ocooh[

•ktorkary. 3.    •• *M>4*l*e. *'

kryilil I iiKri ł. ml «t..l ■!*.    »•"*• ?cS»ale»a.

«. i•nr y r«<yt«yj**

170. Schemat instalacji do otrzymywania kwasu chlorooctowego poprzez hydrolizę trichloroetylenu

5.16. AMONOLIZA, AMZNOŁZZA, AHINOWANIB BEZPOŚREDNIE

S.1S.1. Charakterystyka procesów

I

jf przemyśle wytwarza się aminy alifatyczne, aromatyczne oraz ali-fa-tyczno-eromatyczne zawierające pierwszo-, drugo- będZ trzeciorzędowe grupy aminowe. Podstawowa metoda syntezy aadn aromatycznych polega na redukcji twlęzków z grupami funkcyjnymi zawierajęcymi atom azotu - redu-j kuje się m.ln. aromatyczne nitrozo-, azo-, hydrazo-, a zwłaszcza nltro-

H powstaję wtedy pierwszorzędowe aminy aromatyczne (p. 5.3).

Innym walnym kierunkiem wytwarzania amin jest a m o n o 1 i z aj

polegajęca na rozszczepieniu częstecckl organicznej pod działaniem amoniaku na dwa fragmenty, przy czym Jeden z nich lęcay się z grupę -fiw, (z amoniaku) dojęc aminę, a drugi z wodorem (* amoniaku) dajec 'ezęataezkę produktu ubocznego. Przykładem reakcji amonolizy jeat rozszczepienie estru prowadzęco do utworzenia amidu kwasowego i alkoholu:

R’COOB" • NHj---* R‘ CONM, . r"oh .

Proces amonolizy wykazuje pewnę analogię do procesu hydrolizy, co wynik# z dulego podobieństwa właściwości fizykochemicznych amonioku i wody. Produkty organiczne o dulym znaczeniu przemyelowym uzyskiwane w wyniku amonolizy przedstawiono w tab. 119.

Amonolizie ulegaję chlorki alifatyczne i aromatyczne, eetry, alkohole i fenole oraz aromatyczne zwięzki sulfonowe (głównie kwasy entrachi-nonosulfonowe). Czynnikiem aminujęcym w procesie amonolizy jest amoniak, przy czym w reakcji mole on występować w atonia ciekłym lub gazowym, w postaci wodnego roztworu lub roztworu w rozpuszczalniku organicznym. Stosowanie ciekłego amoniaku, mimo ze rozpuszcza on wielo zwięzków organicznych stwarzajgc jednolity układ dla reagujęcych substratów, jest kłopotliwe pod względem technologicznym, gdyt wymaga aparatury wysokociśnieniowej (pracuje się wtedy pod ciśnieniem nawet powyie) 10 MPa). Amoniak w postaci gazowej stosuje się wówczas,* gdy surowiec oraz produkty reakcji są lotne albo daję się łatwo przeprowadzić w stan gazowy bez rozkładu (aminowanie w fazie gazowej stosuje się m.In. do produkcji metyloamin)- Największe znaczenie przemysłowe ma amonollza wodnym roztworem amoniaku. Stosuje się 20»2S-procentowe roztwory nm,, • nawet roztwory 40*50-procentove uzyskiwane przez dosycanie gazowym amoniakiem, pod zwiększonym ciśnieniem, roztworu 25-procontowego. Amonollzę prowadzi się zazwyczaj stosując znaczny nadmiar amoniaku, co sprzyja tworzeniu się amin piorwszorzędowych.

Reakcje amonolizy przebłagaję w zróżnicowanych warunkach. Niektóre zwięzki ulegaję przemianie w stosunkowo łagodnych warunkach, np. kwas chlorooctowy reaguje z wodnym roztworem amoniaku w temp. 60 C, pod normalnym ciśnieniom, dajęc kwas aminooctowy. Natomiast amonollza metanolu zachodzi wobec gazowego amoniaku w temp. 400°C, pod zwiększonym ciśnieniem, wobec kontaktu.

Aminy drugo- i trzeciorzędowa uzyskuje mlo w procesie zwanym aęinolizg. Czynnikami aminujęcymi sę tu aminy pierwszo- i drugo-

rzędowe, np.:

R—Cl •    NM,-*'

R-CI

hn;

RN

MCI

MCI -

Poprzez nminoiizę w przemyśle wytwarza się m.ln. N,N-dimotyloformamld. który powstaje w reakcji mrówczanu motylu z dimetyloaminę:

I