Obraz (500)

G.    a. pot ‘wydzielina gruczołów potnych występująca na powierzchni skóry’

b. pot ‘słona woda wydzielana przez skórę pod wpływem gorąca’ X    \    '

H.    a. szczęście ‘stan, uczucie bezgranicznego zadowolenia, upojenia, radości itp.’ X b. szczęście ‘to, czego wszyscy pragniemy’

I.    a. nawyk ‘nabyta dyspozycja, skłonność do sprawniejszego, szybszego, bardziej zmechanizowa

nego wykonywania jakiejś czynności, często uprzednio wykonywanej; sama ta czynność; przyzwyczajenie, zwyczaj, nałóg’ X b. nawyk ‘przeszłe chcenie powodujące obecne chcenie’

J.    a. smutek ‘uczucie, którego doznajemy wtedy, kiedy stwierdzamy, że nie dzieje się to, co

pragnęliśmy, aby się działo’

b. smutek ‘stan psychiczny będący następstwem przykrych przeżyć, doznanych cierpień moralnych; uczucie przygnębienia, zmartwienia, troska, melancholia’

VII. Struktura predykatowo-argumentowa, struktura tematyczno-rematyczna, presupozycje

Wprowadzenie

lXstruktura predykatowo-argumentowa to reprezentacja budowy zdania ' minimalnego, a więc taki obraz jego budowy, który przedstawia zdanie jako wielkość abstrakcyjną, niezależną od odniesienia przedmiotowego, a także od tego, co nadawca w danym czasie komunikuje odbiorcy.^Uchwycenie istoty struktury predykatowo-argumentowej wymaga wyjaśnienia kilku pojęć podstawowych, przede wszystkim predykatu i argumentu.

p> o

Niejednoznaczne pojęcie predykatu jest używane najczęściej w opozycji do indeksu i w opozycji do argumentu. PrzeZjpredykat jw pierwszym z tych sensów rozumiemy prażenie językowc.zą pomocąktórćgo przypisuje się przedmiotowi pewną właściwość. Do identyfikacji charakteryzowanego przedmiotu - w zdaniach o najprostszej strukturze - służy indeks, to jest wyrażenie o funkcji wyłącznie referencyjnej; por. opozycję to - jest żółte w:

(85)    TcTjeŚF żółte!

O pojęciu indeksu zob. szerzej w rozdziale VIII. Charakteryzowany przedmiot może być reprezentowany w zdaniu za pomocą swojej nazwy, np. ściana w:

(86)    Ta ściana jest żółta.

predykat w drugim z wyróżnionych sensów, rozumiany zgodnie z tradycją logiczną, jest to funktor zdaniotwórczy od n-argumentów nazwowych, a więc takie wyrażenie, które służy do konstytuowania zdań, współ występując w~mcE~ z wyrażeniami argumentowymi (zajmującymi pozycje syntaktyczne argumentów). Pojęcia argumentu nie da się zdefiniować w sposób niezależny od pojęcia predykatu. Próba definicji argumentu za pomocą pojęcia predykatu grozi natomiast błędnym kołem pośrednim. Rozróżnienia wymagają trzy wielkości nierównoważne, odznaczające się niejednakowym stopniem abstrakcji, mianowi-' ie argument, pozycja argumentu i wyrażenie argumentowe.

Jeżeli pozycję argumentu x danego predykatu fi mogą zajmować wyłącznie ażenia reprezentujące przedmioty, por. np. pozycję nominatiwu predykatu ha, to taki argument - zgodnie z rozpowszechnioną konwencją terminologicz-- nazywamy przedmiotowym. Predykaty implikujące wyłącznic argumenty Medmiotowe to predykaty pierwszego rzędu; por. np. ktoś kaszle, ktoś rozwiódł i( z kimś, ktoś kraje coś czymś, ktoś uderzył kogoś w coś czymś.

.Jeżeli pozycję argumentu y danego predykatu {2 mogą zajmować wyrażenia prezentujące stany rzeczy (do zakresu tego pojęcia - stojącego w opozycji do Męcia przedmiotu - należą cechy, relacje, zdarzenia, procesy, itp.), to lego