Obraz pracy pompy tłokowej można przedstawić graficznie na wykresie indykatorowym, który jest wykresem zależności przebiegu ciśnień występujących w cylindrze pompy od położenia tłoka. Sporządzenie wykresu indykatorowego dla konkretnej pompy wymaga specjalnego urządzenia zwanego indykatorem i odpowiednich połączeń tego urządzenia z wnętrzem cylindra. Wykres indykatorowy poprawnie pracującej pompy tłokowej przedstawiony jest na rys. 2.12.
Na drodze 1—2, podczas ruchu tłoka od lewej ku prawej, następuje zasysanie cieczy. W cylindrze panuje wówczas ciśnienie przedstawione na wykresie indykatorowym jako ps'. Aby zasysana ciecz podążała za tłokiem bez zakłóceń i oderwania, ciśnienie to nie może spaść poniżej wartości ciśnienia nasycenia odpowiedniego dla danej temperatury cieczy (nastąpiłoby wówczas odparowanie cieczy).
W punkcie 2 kończy się proces zasysania, tłok dochodzi do swojego skrajnego położenia i zmienia kierunek ruchu na przeciwny. Po przejściu drogi wynoszącej ASt, gdy ciśnienie w pompie wzrośnie do odpowiedniej wartości, zostanie otwarty zawór tłoczny (punkt 3 wykresu) i ciecz będzie wytłaczana do rurociągu tłocznego. Wahania ciśnienia w okolicy punktu 3 spowodowane są wzrostem oporów podczas otwierania zaworu tłocznego, oporami bezwładności przyspieszanej cieczy itp.
I
50