obraz8

praktykę, wzmacnia działanie praktyczne, religia natomiast zawiera w sobie element twórczy -towarzyszy ważnym wydarzeniom społecznym oraz przeobraża duchowo, uświęca tradycję i zapewnia jej ciągłość. Poprzez mit przekazuje ważną dla społeczności wiedzę. Z punktu widzenia funkcjonalizmu spór o pierwotną formę, pasjonujący ewolucjonistów jest pozbawiony sensu - źródła religii są bardzo różne, rodzą ją różne kryzysy, w tym najważniejszy - śmierć. Religia pozwala przezwyciężyć kryzys śmieci poprzez wiarę w przyszłe życie.

„Przekonanie człowieka o kontynuowaniu życia po śmierci jest jednym z najważniejszych darów religii, która osądza obie alternatywy sugerowane przez instynkt samozachowawczy i wybiera lepszą z nich - nadzieję dalszego życia, oddalając drugą - lęk przed zagładą”. Religia zapewnia więc zwycięstwo tradycji i kultury, zapewnia spoistość grupy społecznej i pozwala tym samym na biologiczne przetrwanie gatunku. Malinowski ujmuje zatem religię czysto instrumentalnie.

Integralnym składnikiem religii jest mit. „Mit jest nie tylko opowieścią mówioną, lecz rzeczywistością przeżywaną. Nie ma on charakteru fikcji, takiej jak nowoczesna powieść, lecz żywej rzeczywistości, wierzy się, iż to zdarzyło się w czasach pradawnych i od tamtej pory stale wywiera wpływ na losy świata i ludzi. Mit dla dzikiego jest tym, czym dla głęboko wierzącego chrześcijanina biblijna historia stworzenia świata, upadku i odkupienia przez ofiarę Chrystusa na krzyżu. Podobnie jak nasza opowieść sakralna żyje w naszym rytuale, w naszej moralności, jak rządzi naszą wiara i kontroluje nasze postępowanie, taką samą, albo jeszcze większą rolę pełni mit wobec człowieka dzikiego”.

Więc mit spełnia wiele różnych funkcji: wyjaśnia, normuje i uświęca rytuały, których jest żywym składnikiem, wyjaśnia i usprawiedliwia normy moralne i organizację społeczną dostarcza wzoru postępowania. Malinowski analizując funkcję mitu w kulturze pierwotnej sformułował ważne twierdzenia o społecznej funkcji religii: mit integruje społeczność uświęcając istniejący porządek, ale tym samym przeciwstawia się możliwym zmianom, mitologia religijna należy do typu ideologii konserwatywnej.

Religia jest wiara jednostki a zarazem całej społeczności. Kult religijny ma charakter publiczny, jego charakter jest warunkiem jego społecznej skuteczności.

Funkcjonalizm w istotny sposób przyczynił się do rozwoju religioznawstwa, gdyż uznał doniosłość badań empirycznych, etnograficzno - religioznawczych badań terenowych, po drugie rozszerzył obszar badań religioznawczych, religioznawczych w stosunku dom ewolucjonizmu i dyfuzjonizmu, o problematykę społecznego funkcjonowania relkigii, po trzecie sformułował ważne teoretyczne uogólnienia na temat istotnych aspektów społecznej funkcji mitu, magii i religii.

60) StrukturaJizm w religioznawstwie.

Czołowym przedstawicielem struktura!izmu był Claude Levi~Staruss. Kładł on główny nacisk na badanie - właściwej określonemu systemu wierzeniowemu - wewnętrznej struktury religii. Metoda ta stosowana do badań społeczeństw plemiennych ułatwia w pewnym stopniu uchwycenie zależności występujących pomiędzy ich życiem społecznym i duchowym. Badanie elementów strukturalnych we wzajemnych powiązaniach. Do prac weryfikujących założenia teoretyczne struktura!izmu należą Mythologiqu.es (t. 1-4 1964-72) oraz Drogi masek (1972, wyd. poi. 1985). Dla recepcji myśli Levi-Strauss’a, zarówno w wymiarze egzystencjalno-filozoficznym, jak i antropologicznym, ważny jest Smutek tropików (1955, wyd. poi. 1960) — traktat filoz., dziennik podróży i relacja z badań w Ameryce Południowej, ale zarazem autobiografia człowieka zafascynowanego rolą różnicy i opozycji w kształtowaniu ludzkiego myślenia. Jednym z przedmiotów zainteresowań naukowych Levi-Strauss’a, do którego nawiązywał w kolejnych badaniach, były struktury pokrewieństwa i małżeństwa w kulturach tradycyjnych (Les structures elementaires de la parente 1949, wyd. poi. w: Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów 1992). Levi-Strauss polemizował z koncepcją prelogicznego myślenia u ludów pierwotnych L. Levy-Bruhla i z funkcjonalnym ujęciem B. Malinowskiego; za podstawową zasadę myślenia „nieoswojonego” uznał jedność rzeczywistości, dążenie do całkowitego zrozumienia kosmosu; totemizm jako formę pierwotnej religii uważał za szczególny przypadek działalności klasyfikacyjnej, porządkującej, u podstaw której leży zasada opozycji natury do kultury; relacja ta należy do opozycji binarnych będących zasadą myślenia mitycznego (m.in. ponad - poniżej, ten świat - tamten świat); badał strukturę mitu, który definiował jako opowieść sakralną widząc w niej nieuświadomioną naturę zjawisk kulturowych; stosował podobny sposób analizy mitów gr., jak i Indian Ameryki Południowej.