P1160041

Pracę opiniował do druku PadwiMMa

Tłumaczenie streszczenia Kaur^na Oawroństa

Pm finansowana z graniu UMK w Toruniu (320-H)

ISBN Kł-Bl-0335-6 MHIMd

0 Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Toruń 1992

Redaktor

DautaMunnaka

Jadwigi Gaaadecka

Redaktor techniczny    K-H' W 08

Korektor

Magdalena Szczepanika

Wprowadzenie 1. Historia badań

Badania na grodzisku kultury łużyckiej w Gzinie podjęte zostały przez Katedrę Archeologii (później instytut Archeologii i Etnografii) UMK w 1968 roku w ramach szerszego programu badawczego obejmującego osadnictwo obronne ziemi chełmińskiej. Kierownictwo badań powierzone zostało autorce niniejszego opracowania, a udział w nich brali: mgr Olga Romanowska-Grabowska, dr Jan Grześkowiak oraz mgr Barbara Maciukiewicz-Czarnecka. Badania finansowane były przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Bydgoszczy. Ekspertyzy antropologiczne wykonane zostały przez dr. Andrzeja Florkowskiego z Instytutu Biologii UMK (A. Florkowski 1968-1975). Badania zwierzęcych szczątków kostnych przeprowadził prof. dr hab. Marian Sobociński z Akademii Rolniczej w Poznaniu (M. Sobociński 1972; tenże 1968-1975).

Stanowisko w Gzinie zaliczane jest w literaturze przedmiotu zarówno do obiektów kultury łużyckiej, jak i wczesnośredniowiecznych. Z jednej strony bowiem prowadzone wielokrotnie w okresie międzywojennym i po wojnie badania powierzchniowe ujawniały tu wyłącznic „łużycki” materiał zabytkowy, z drugiej strony znany przekaz historyczny dotyczący Gzina wskazuje na istnienie tu grodu we wczesnym średniowieczu. Ze wzmianki źródłowej pochodzącej z 1222 roku wynika bowiem, że Konrad książę mazowiecki nadał biskupowi Chrystianowi, razem z innymi grodami ziemi chełmińskiej, także gród w Gzinie (Ziemia chełmińska, s. 6).

Podjęcie na grodzisku systematycznych badań wykopaliskowych w 1968 roku poprzedziły ponowne badania powierzchniowe oraz sondażowe na tym obiekcie, dokonane w latach 1966-1967. Badania tc nic wykazały żadnych śladów obecności warstw kulturowych pochodzących z wczesnego średniowiecza. Te wstępne oceny przynależności kulturowej warstw zalegających na grodzisku potwierdzone zostały w trakcie wieloletnich badan wykopaliskowych. W ciągu dziewięciu sezonów (1968-1976) na przebadanej powierzchni 800 m² nie odkryto żadnego śladu osadnictwa innego niż kultury łużyckiej (J. Chudziakowa 1978, s. 113). Nie wyklucza to, oczywiście, możliwości istnienia w Gzinie innego obiektu, do którego odnieść można wspomniany przekaz źródłowy, a którego ślady nie są dzisiaj uchwytne w topografii terenu. Przeprowadzone w latach 1968-1976 badania powierzchniowe Gzina i okolic nie ujawniły jednak, jak dotąd, istnienia wczesnośredniowiecznego osadnictwa obronnego. Jedyne nikłe ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego odkryte zostały podczas rozpoznania terenu w ramach badań AZP, na stanowisku 4 i 5 (ryc. 1).

Przed podjęciem badań w 1968 roku wykonano plan warstwicowy grodziska i naniesiono siatkę arową obejmującą 0,45 Ita powierzchni stanowiska. Przebadano 32 ćwiartki arowe wykonując 16 wykopów na linii wschód-zachód