P1190090

(tłumaczenie ks. Jakubca) spośród zwierząt wodnych w piątym dniu Stworzenia (Genesis I, .21) — chodzi tu nie tylko o to, że wyróżniają się one swą wielkością od innych, ale i o podkreślenie, że one także zostały stworzone przez Jahwe. Ks. Archutowski pisze: „O nich Autor mówi na pierwszym miejscu i specjalnie, gdyż były one przez Egipcjan czczone jako bóstwa” ^ss. Nie mniej ciekawy problem to nienazwanie Słońca i Księżyca „po imieniu” w Genesis I, 16 przy opisie ich stworzenia przez Jahwe; tekst mówi tylko, że „Bóg uczynił dwa duże dała świecące: większe, aby rządziło dniem, i mniejsze, aby rządziło nocą”. Ks. M. Peter podkreśla, że to nienazwanie Słońca i Księżyca, lecz tylko deprecjonujące określenie ich jako stworzonych do świecenia, miało na celu „podkreślić, wbrew wierzeniom starożytnych ludów pogańskich (Babilonia, Egipt i in.), że Słońce i Księżyc nie są bóstwami, że nie są samodzielne, lecz istnieją z woli Stwórcy”*⁶. Byłby to więc wyraz protestu przeciwko wszechwładnej astrolatrii mezopotamskiej.

Problematyka kosmogonii biblijnej zawiera jeszcze — poza omawianymi tu kwestiami — sporo innych aspektów, jak np. podobieństwa i zależności od dawniejszych kosmogonii ludów ościennych, rozwój badań nad Biblią oraz kłopoty egzegezy teologicznej. Warto tu również zwrócić uwagę na fakt, że Księga Rodzaju zawiera dwa różne opisy Kreacji, dwie „recenzje” mitu kosmogonicznego: Genesis I, 1 — II, 4 oraz Genesis II, 4 b — II, 25. Oprócz wielu innych różnic ciekawszymi spośród nich są:

w Tamte, a. 28.

u Ki. M. Peter: Wykład PIanta iwlgltgo Starego Testamentu, Poznań M», s. M. Por. tet fes. J. Archutowski, tamte, s. 32.

Wersja 1

1.    Wyraźnie zaznaczone 6 dni •tworzenia; każdy dzień ma swoją fizjonomią.

2.    Bóg tworzy „niebo i ziemią".

3.    Ziemia (ląd) jest od razu wilgotna 1 płodna, gdyż rośliny na rozkaz Jahwe zaraz z niej wyrastają.

4.    Człowiek powstaje pod koniec dnia szóstego, po roślinach (dzień 3) i zwierzętach (dzień 5 i 6).

5.    Jahwe tworzy człowieka.

Wersja II

Mowa ogólnie o stworzeniu świata, bez wymieniania liczby dni 1 ich charakterystyki.

Bóg tworzy „ziemię i niebo".

Ziemia nie zaraz się zazieleniła: była tak długo sucha, póki Bóg „nie zesłał dżdżu na ziemią” (II, 3).

Bóg „lepi" człowieka wcześniej, nim tworzy rośliny i zwierzęta; człowiek „nazywa” zwierzęta.

Bóg „lepi" parą prarodziCÓw.

Różnice w obu wariantach kosmogonii biblijnej spowodowane zostały wielokrotnym redagowaniem Księgi Rodzaju; jest ona bowiem — podobnie jak inne części Starego Testamentu — kompilacją, czasem mało udolną i mechaniczną, jak to ukazuje już od czasów co najmniej J. Wellhausena krytyka biblijna ^Sł.

Ostatnim spośród ważniejszych problemów kosmogonii biblijnej jest jej sprzeczność z danymi nauki. Jak wiadomo, Biblia stanowiła przez wiele wieków nieomylne, bo objawione, źródło wiedzy o świecie; była ona nie tylko zbiorem prawd, dotyczących Boga i religii, moralności i zbawienia, lecz także wyrocznią w kwestiach naukowych. Postępy nauki w czasach nowożytnych stopniowo podważały wiarygodność tez Biblii, w szczególności jej partii kosmologicznych i kosmogonicznych, co zmuszało egzegezę teologiczną

« Bliżej o Wellhausenle rob. np. Z. Ctornecki: luUnsi WWImhm, „Kuhemer. Przegląd Religioznawczy”, Warszawa INI. nr *. * SSl SM. Wstępna dana o przedmiocie I dziejach krytyki biblijnej znajdzie czytelnik np. u ks. Cz. Jakubca: Wstąp opdlny do Plama twiątapa. cz. III. Poznań 1SSS. ..Paltottlnum” z. III W

1SI