P1190229

MIEJSCOWI I OBCY

HE pr/egiądu wynika, ze cmentarze przemyskie charakteryzuje różnorodność typowa db dużego ośrodka pogranicza, w którym nieuchronnie dochodziło do zderzenia różnych tradycji kulturowych i odmiennej etnicznie ludności (por. też ntdz. 4).

Na Śfagku odnotowania godne jest cmentarzysko w Niemczy (Niemcza II). Ncfcnpub położona jeat trzysta metrów na południe od grodu hmkcjonu-jMD w tym ejtinc jeszcze od czasów plemiennych. Badana była po raz pierwszy fil w )V17 r. lurdy odkryto czternaście pochówków. Prace wznowiono w buch we-zdza-Mątych XX w., łącznie przebadano dotąd osiemdziesiąt orfcsa pabćm Unmtarzysko składa się z dwóch części: starszej - północnej oraz mśndszr) ■ p<jhidmowej. W części północne) udokumentowano dwa zagadkom buksie ph O średnicy 21-22 m z przylegającymi do nich grobami <|jl 13.15) Józd Każmrrc/.yk i Krzysztof Wachowski (1976) sadzą, że między ram ataytowa) B mogło trzci pole, oddalone od pierwszego o około 13 m. W Rn iwietwrwie do dwóch pierwszych, które odsłonięto niemal w całości. meOr jdriummaowano na ulunku zaledwie kilku metrów. Odległość między InaBnym połam jr* równa Ich średnicy. Pochówki orientowano w stosunku y do MŚar tś»wam> | wokół wspomniany: h kręgów stwierdzono największe fcrm stanik geś/zw Wewnątrz kręgów pochówki występowały wyjątkowo. Yjlmurm odkrywców wdiazywać to mtnr, że cmentarz został celowo zaplanowany w fjn fcfWćfc Nie wykluczała. że zachowanie koncentrycznego układu ggdtbta ubiwtab cśiecr*!*/ na (//wierzchni nekropoli granicy, którą stanowić mógł plot albo ułożone kamienie. Procent grobów z wyposażeniem był na omawianym cmentarzysku bardzo niski. W kilku przypadkach stwierdzono losowanie praktyk antywampirycznych: (eden ze szkieletów pozbawiony był czaszki, przy innym znajdowała się ona na wysokości tułowia. Analizowana populacja była zróżnicowana pod względem pici I wieku: odkryto zarówno szkielety kobiet, mężczyzn, jak i dzieci. Niektóre groby były puste, ale stwierdzono też pochówki podwójne, które występowały tu częściej niż na innych cmentarzyskach wczesnośredniowiecznego Śląska. Ten rzadko spotykany wzorzec cmentarzyska łączony jest ze strefą kultowych kręgów kamiennych, znanych z grodziska w Niemczy. Symboliczna wymowa zagadkowych konstrukcji nabiera też znaczenia w kontekście nieopodal leżących szczytów -Wieżycy, Kaduni i Ślęży, oddalonych zaledwie o 10 km od cmentarzyska. Nie wyklucza się zatem, że grób znaleziony wewnątrz pierwszego kręgu może być świadectwem ofiary ludzkiej, złożonej jeszcze przed rozpoczęciem użytkowania cmentarza. J. Kaźmierczyk i K. Wachowski (1976) Interpretują owe kręgi jako materialne odpowiedniki rodów, które składały swych zmarłych na cmentarzu. W myśl tej koncepcji, w owych wydzielonych polach odbywać się miały w wiekach XI 1 XII uroczystości związane z kultem zmarłych. Osobliwości cmentarzysku w Niemczy przydaje też fakt, że początek, zdaniem odkrywców, mieliby dać mu Czesi. Wśród ułamków ozdób i monet pochodzenia zachodnioeuropejskiego i arabskiego znajdują się bowiem egzemplarze pozwalające określić czas ich zdeponowania na okres po 978 r. Jeśli hipoteza ta okazałaby się prawdziwa, to cmentarzysko w Niemczy należałoby uznać za jedną z najstarszych nekropoli szkieletowych na ziemiach polskich

Kim byli, co ich łączyło?

Przykład cmentarzyska w Niemczy, na którym sugerowany jest podział przestrzeni grzehalnej na części odpowiadające grupom krewniaćzym, wskazuje jak ważnym elementem są treści społeczne wynikające z analizy cmentarzysk wczesnośredniowiecznych. Wybornym poligonem doświadczalnym w tym zakresie jest od lat cmentarzysko w Dziekanowicach, położone na zapleczu Ostrowa lednickiego. Odsłonięto tam dotychczas ponad czterysta grobów szkieletowych, datowanych na okres od drugiej połowy XI po wiek XII badania Anny I Jacka Wrzesińskich (2002) wykazały, ze dzieci w wieku cło 7 lat stanowią tam ponad 23 proc. ogółu zmarłych, podczas gdy wieku starczego dożywało niecałe 4 proc populacji. Prawie 30 proc. zmarłych nie przeżywało wieku młodzieńczego i aż 37 proc. wieku dorosłego. Przeciętny rzas żyda kobiet określono na 32 lata, a mężczyzn na nieco powyżej 38 lat Przy tale dużej wymienelnoid, rodziny były najczęściej wielodzietne. Oglądana przez pryzmat cmentarzyska w Dziekanowicach typowa rodzina to grupa Medmloosoliowa, składająca się z pary dorosłych I pięc iorga dzieci.