Obraz8 (30)

Tabela 1 [Osobowość..., op. cit., s. 311]

Charakterystyka osobowości makiawelistycznej

Struktury osobowości	Charakterystyka funkcjonowania
obraz świata	inni ludzie spostrzegani są z punktu widzenia własnych celów, jako obiekty, którymi można manipulować dla realizacji własnych celów, a także jako nastawieni na manipulowanie ludźmi i łamiący normy moralne
system norm	respektowane są te normy, które sprzyjają realizacji własnych celów, dopuszczalne jest więc działanie w sposób niezgodny z celami innych ludzi i łamanie panujących norm
ustosunkowania wobec innych	nieufność względem innych, stosunkowo mała gotowość do angażowania pozytywnych emocji w toku kontaktów związanych z realizacją własnych celów, lekceważący stosunek do potrzeb innych ludzi
nastawienia motywacyjne	w hierarchii celów ważne miejsce zajmuje potrzeba sukcesu w rozgrywkach z innymi ludźmi, a mniej ważne - cele związane z potrzebami innych ludzi
odporność emocjonalna	wobec pojawienia się celów konfliktowych nie wykazują przejawów dezorganizacji, są odporni na działanie czynników ubocznych nie związanych z głównym celem działania, co pozwala na koncentrację poznawczą, nastawienie na odbiór sygnałów, przetwarzanie informacji i wykorzystanie ich dla realizacji celów

Przewidywania dotyczące osób o wysokim poziomie makia-welizmu w sytuacji oddziaływania społecznego muszą brać pod uwagę interakcję tej cechy oraz psychologiczno-społecznych właściwości sytuacji. Osoba o wysokim poziomie makiaweli-znui nauczyła się pewnej strategii, pewnego spójnego układu zachowań, które są wzmacniane jedynie w niektórych sytuacjach. Nie można więc przewidzieć zachowania makiawelisty wyłącznie na podstawie wyniku uzyskanego przez niego na skali badającej tę cechę.

Nie jest także jasne, czy ludzie tacy potrafią działać równie sprawnie (jak w przypadku celów egocentrycznych), gdy sytuacja wymaga realizacji celów społecznych. Cele społeczne nie są prawdopodobnie włączone w system własnych nadrzędnych celów, przez co są zapewne znacznie mniej efektywnie realizowane. Z drugiej strony nie jest wykluczone, że pewien typ sytuacji -sytuacji wysoce nieustrukturalizowanych, wymagających od jednostek dużej inicjatywy i inwencji, pozostawiających możliwość manipulowania różnymi elementami - ma na osobę o wysokim stopniu makiawelizmu wpływ szczególnie mobilizujący i angażujący i stanowi źródło doniosłej satysfakcji w przypadku sukcesu; w sytuacjach tego typu, ze względu na ich atrakcyjność, może dochodzić do czasowej identyfikacji celów egocentrycznych z celami pozaosobistymi.

Co do osób o niskim poziomie makiawelizmu - nie stwierdzono jednoznacznie, czy ich mała efektywność działania w sytuacjach wymagających inwencji wynika z faktu, iż nie są one zdolne do manipulowania innymi, czy też-że nie są one skłonne do takich działań. Deklarowana przez te osoby niechęć do manipulowania innymi wynikać może bądź z zależności od innych (lęku przed odrzuceniem), bądź też z wysokiego wartościowania innych ludzi czy celów społecznych.

W każdym razie ludzie o osobowości makiawelistycznej łatwiej sobie radzą i lepiej funkcjonują szczególnie w dzisiejszej skomercjalizowanej atmosferze. Ich giętkie zasady moralne, nie-zwracanie uwagi na etykę, umiejętność stosowania „niedozwolonych chwytów”, zręczne posługiwanie się sofistyką i demagogią- a wszystko w myśl zasady „cel uświęca środki” - pozwala im na osiąganie zamierzonych sukcesów. Nie należą do ludzi, których się lubi - lecz zapewne do tych, którym się zazdrości umiejętności radzenia sobie w życiu. Ich zwycięstwa, najogólniej rzecz ujmując, polegają na kłamstwie i oszustwie - stąd określenie „makiawelizm” ma zabarwienie pejoratywne. Ale „można oszukiwać wszystkich jakiś czas, można oszukiwać niektórych