Obraz3 (46)

Produkty	Zawartość w smoła wytlownoj (%)
Benzyna do temp. 1U0°C	2-7
Olej dieslowy	20-38
Penole, krezole i kśylonolo	0,3-1,5
Oleje	20-35
Parafina	3-25
Pak i asfalt	5-30

robu amoły wytlewnoj - czyli wyodrębniania z niej pożądanych uubutoncji - wykorzyotujo się taki* metody, jaki dootylacjo, ekstrakcja organicznymi rozpuozczalnikami oraz krystalizacje, np. do wyodrębniania parafiny twardej i miękkiej.

Moda wytlewna jeat sumę wody rozkładowej i wody pochodzęcaj z wilgoci odgazowanogo paliwa. Wyatępuję w niej duże ilości zwięzkOw organicznych, przede wszystkim fenol i jago homologi, fenole wialowodorotlenowa oraz kwaMy tluesozowe (tab. 23]. Fenole wyodrębnia się metodami destyla-cyjnyml i adsorpcyjnymi, a najkorzystniej - przez ekstrakoję. Jako eks-trahenty wykorzystuje się benzol, fenosolwan (mieszanina octanu n-butyłowego i isobutyłowego) lub fosforan trikrezylowy.

Tabela 23

Skład wód wytlewnyoh z wytlawania bezprzeponowego węgla brunatnego w piecu Łurgi

Nazwa składnika	2awartośC w wodzie wytlewnej q/<fóf
Amoniak	2,1-5,2
Siarkowodór.	0,0-0,1
Oltlanek węgla	.. 0,5-2,0
Panols razem,	i do 32
(w tymi fenol ♦ krezole)	do 17
Kwasy tłuszczowe	5-20

Tobolo 22

Skład chemiczny praumoły otrzymanoj prios wytlawenle węgla brunatnego

Gaz wytlewny jest źródłem wielu wartościowych .substancji, zawiera bowiem metan i jego homologi (40-801), olefiny c₃-C„ (S-8%) oraz wodór (do 20%) - o ile wydawanie prowadzone jest w piecach z ogrzewaniem przeponowym. W piecach bezprzeponowych pierwotny gaz węglowy zostaje rozcieńczony spalinami i azotem, wobec czego stężenie wymienionych składników w gezie odlotowym jest znacznie mniejsze, a zatem i jego wartość opałowa maleje.

Gaz wytlewny z węgla brunatnego jest bogatym źródłem siarki pier-124

wiastkowej. Węgiel brunatny zawiera zwykle ok. 0,5-4,5% aiarki. Wydawanie węgla o dużej zawartości aiarki mota stanowić Źródło Je) produkcji, gdyż ok. 50% siarki zawartej w węglu przechodzi do gazu w postaci u,s. Gaz wytlewny odsiarcza się wykorzystujęc metody mokre.

2.2.2.2. Ekstrakcja

Węgle brunatne ekstrakcyjne o dużej zawartości bituminów zawieraj* wosk montanowy (nazwa techniczna dla określenia mieszaniny woskew. żywic, kwasów tłuszczowych i substancji typu asfaltowego o temp. mięknienia 80-85°C). Jest to wosk mineralny pozyskiwany przez ekstrakcję węgla brunatnego rozpuszczalnikami organicznymi (benzen, benzen-etenol, dichloroetan-etanol, metyloetyloketon). W zależności od stosowanego eks-trahenta otrzymuje się z tego samsgo węgla woski różnięce się składem chemicznym i właściwościami. Produkcje wosku z węgle brunatnego opłacalna jeat tylko przy jego zawartości powyżej 8% (może dochodzie do 20%). Wosk montanowy występują nie tylko w węglu brunatnym, lecz również (w mniejszych ilościach) w torfie i lupkach bitumicznych.

Surowy wosk montanowy otrzymują się z rozdrobnionego i wysuszonego węgla przez ekstrakcję w różnych warunkach ciśnienie Ł temperatury, a następnie oddestylowanie rozpuszczalnika. Obecnie stosowana jeat głownie ekstrakcja pod normalnym ciśnieniem ze pomocę benzolu. Do niedawna głównym światowym producentem surowego wosku montanowego była HDD.

Ekstrakty z węgla brunatnego aę produktami niejednorodnymi i dlatego zastosowanie ich w pierwotnej postaci jest ograniczone (np. wyrób mas izolacyjnych). W celu rozszerzenia możliwości ich zastosowania poddaje się ja dalszemu rozdzieleniu na składniki o bardziej jednorodnym charakterze, wykorzystując metody destylacji i ekstrakcji oraz modyfikację chemicznę. Produkty uszlachetnione maję przeważnie jasnę barwę, duzę twardość i znacznie wytszę temperaturę mięknięcie. Sę cenionym surowcem do wyrobu Świec połyskowych (pasty do baków i do podłogi), świec i mes modelarskich. Zarówno wosk surowy, jak i uszlachetniony, mogę byc stosowano w przemyśle w miejsca wosków pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

2.2.3.Torf ¹

T**'    fł-^WIU''    ^- . . 4    •’

Torf stanowi pierwsze stadium uwęglania materiałów organicznych pochodzenia roślinnego.’ Rozkład rosztak roślinnych w stadium torfu jest procesem złożonym, uzależnionym od wielu czynników, m.in. składu chemicznego wyjściowego materiału roślinnego i warunków fizykochemicznych środowiska (dostęp tlenu, udział wody, działalność bakterii, odczyn środowiska). Proces przekształcania szczętkow roślinnych w torf nazywa ■ię humi £ i kacj ę.