P1520629

ODPORNOŚĆ SWOISTA TYPU HUMORALNEGO Kryterium podziału: pochodzenie przeciwciał
CZYNNA Przeciwciała własne: wytworzone we własnym organizmie		BIERNA Przeciwciała obce: wytworzone w organizmie innego osobnika
Kryterium podziału: sposób dostania się antygenu do organizmu		Kryterium podziału: sposób podania przeciwciał
NATURALNA Antygen sam wnika do organizmu ze środowiska	SZTUCZNA Antygen (osłabiony) jest podany w formie szczepionki uodporniającej	NATURALNA Przeciwciała dostały się do organizmu drogą naturalną (np. z siarą do organizmu noworodka)	SZTUCZNA Przeciwciała podano w formie surowicy odpornościowej pochodzącej od innego osobnika

Rys. 3.17. Zestawienie różnych form odporności typu humoralnego

osłabione (atenuowane) lub inaktywowane patogeny (np. bakterie, wirusy) albo izolowane antygeny. Podanie szczepionki wzbudza reakcję immunologiczną w organizmie, która czyni go odpornym na określony patogen. W ostatnich latach, wykorzystując metody biologii molekularnej, opracowano wiele nowych technik wytwarzania szczepionek. Przy zastosowaniu metod rekombinacji DNA in vitro, umożliwiających przenoszenie wybranych fragmentów DNA do określonego systemu ekspresyjnego (np. drożdży, bakterii), można wytwarzać rekombinowane formy dowolnych antygenów lub ich fragmentów, aby następnie używać je do produkcji szczepionek. W taki sposób uzyskano m.in. szczepionkę przeznaczoną dla ludzi, uodporniającą przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. W kilku ośrodkach badawczych prowadzone są także prace nad wykorzystaniem roślin transgenicznych (np. sałaty) do produkcji szczepionek doustnych. W tym celu wytworzona roślina transgeniczna powinna wykazywać odpowiednio wysoką ekspresję genu pochodzącego z czynnika chorobotwórczego (np. bakterii, wirusa) i kodującego określony jego antygen, aby po spożyciu według określonych zaleceń (przez człowieka lub zwierzę) wywołać reakcję immunologiczną prowadzącą do powstania odporności przeciwko temu czynnikowi. Jeśli organizm otrzymuje gotowe przeciwciała, wówczas nabywa odporność humoralną bierną, która podobnie jak poprzednia forma odporności jest różnicowana na naturalną i sztuczną. Układ odpornościowy płodu i noworodka w pierwszym okresie życia nie wytwarza przeciwciał, jednakże matka dostarcza je drogą naturalną; płodowi - na zasadzie transportu przez barierę łożyskową, a noworodkowi — w siarze. W ten sposób płód i noworodek nabywają odporność bierną naturalną. Osobnik, któremu zostanie podana surowica z gotowymi przeciwciałami (tzw. odpornościowa) nabywa odporność bierną sztuczną. W praktyce stosuje się surowice odpornościowe, które zawierają przeciwciała skierowane przeciwko wirusom, bakteriom oraz przeciwko toksynom wytwarzanym przez drobnoustroje lub jadom zwierzęcym (np. żmii). Przeciwciała uzyskiwane metodą tradycyjną - tj. przez immunizację odpowiednio dobranych zwierząt,