PC060193

IV

Wszystko, co przy działaniu człowiek zrobić może _tl ciała stworzone przez naturę przysuwać i odsuwać; reszty dokonuje w sobie sama przyroda.

V

W tajniki przyrody zwykle zagłębiają sic ( z myślą o działaniu) mechanik, matematyk, lekarz, alchemik i rna-gik: lecz wszyscy (jak obecnie sprawy stoją) nie wysilając się zbytnio, niewiele osiągają.

VI

Głupotą wprost wewnętrznie sprzeczną byłoby mniemanie, że czego dotąd nigdy nie zrobiono, tego można dokonać inaczej niż za pomocą nigdy dotąd nie stosowanych sposobów.

VII

Wydaje się, że płodów umysłu i ręki znajduje się niezwykle dużo w książkach i pracowniach. Lecz cała ta różnorodność polega tylko na wyszukanej subtelności wniosków wyprowadzonych z nielicznych dobrze znanych przesłanek, a nie na liczbie twierdzeń ogólnych¹⁵.

VIII

Nawet dzieła już istniejące zawdzięczają swoje powstanie w większym stopniu przypadkowi i ślepemu doświad-czemu** niż naukom: nauki bowiem, które obecnie posiadamy. są tylko pewnego rodzaju składnymi zestawieniami tego. co już przedtem wynaleziono, a nie metodami robie nia odkryć ani też wskazówkami prowadzącymi do no wyefa dziel

R

O tłumaczeniu przyrody i o królestwie człowieka    39

IX

Przyczyna zaś i źródło wszelkiego niemal zła w naukach sprowadza się do tego, że niesłusznie podziwiamy i wynosimy siły umysłu ludzkiego, a nie szukamy prawdziwych dla niego pomocy.

x

Subtelność przyrody góruje wielokrotnie nadsobtel-nością zmysłów i rozumu: tak, że owe piękne rozważania, spekulacje ludzkie i dysputy to nic dobrego, tylko nie ma nikogo, kto by na to zwrócił uwagę.

XI

Podobnie jak nauki, które obecnie posiadamy, są bezużyteczne dla tworzenia dzieł, tak też logika, którą obecnie posiadamy, jest bezużyteczna dla tworzenia nauk.

XII

Logika, która jest w użyciu, przyczynia. Się raczej do utrwalania i utwierdzania błędów które zasadzają się na pospolitych pojęciach), niż do poszukiwana prawdy? jest więc bardziej szkodliwa risz pożyteczna.

XUI

Sylogizmu nie używa się dla uzasadniania pierwszych zasad nauki¹⁷, a do twierdzeń .średniej ogólności próżno się go stosuje,, ponieważ daleko mu do subtelności przyrody. Wymusza więc uznanie, ale nie opanowuje rrcCzy,: ■;

-    XIV

Śylogizm składa się ze zdań. zdania ze słów, słowa to są znakami pojęć. Jeżeli więc same pojęcia ;k(óre stano*