PC190017

- nadmiaru tłuszczów zwierzęcych o wysokiej ilości tłuszczów nat* nych, przy zbyt niskiej ilości w racjach pokarmowych tłuszczów, ślinnych. zawierających jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczów* Towarzyszy temu zazwyczaj wysoka zawartość cholesterolu w p&. wieniu oraz nadmiar łatwo przyswajalnych cukrów prostych i chlorku 104 Wyżej podane wady w żywieniu sprzyjają przede wszystkim powjh waniu (Szponar 1994):

—    miażdżycy, a na jej podłożu choroby niedokrwiennej serca, zawjk mięśnia serca, nadciśnienia oraz udarów,

—    otyłości,

—    cukrzycy,

—    niektórych rodzajów nowotworów,

—    próchnicy zębów.

Również nie mniej liczne są wady w żywieniu na tle zbyt niskiej zj. wartości niektórych składników w pożywieniu. Należy tu wymienić zbyt niską ilość:

—    jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, przy zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych, głównie wśród osób dorosłych,

—    błonnika pokarmowego,

—    jodu, żelaza, wapnia,

—    niektórych witamin, głównie C,

—    energii i białka w racjach pokarmowych głównie dzieci ze środowisk społecznie zaniedbanych.

Skutki zdrowotne ww. niedoborów pokarmowych to m.in. (Szponar 1994):

—    wole endemiczne występujące głównie w woj. Polski południowej,

—    częste występowanie przewlekłych zaparć,

—    niedokrwistość z niedoboru żelaza, szczególnie w populacji dzieci i młodzieży oraz kobiet ciężarnych,

—    osteoporoza głównie u kobiet w okresie menopauzy,

—    subkliniczne stany niedoboru witamin,

—    opóźnienia rozwoju fizycznego i dojrzewania fizjologicznego, głównie dzieci ze środowiska wiejskiego.

5. Wpływ trybu życia na przebieg rozwoju

Tryb i styl życia osobnika jest nierozerwalnie związany z czynnikami ekonomicznymi. Nie należy on jednak sam przez się do grupy czynników środowiskowych, a stanowi pewne obiektywne nawyki wpływające na

g rozwoju. Polański (19$3b) podkreśla, że mamy tu na uwadze Nszym rzędzie ruch w sensie pracy fizycznej, sportu, ruchliwości miernej, zabawy, lecz także sposób i częstość wypoczynku, obcią-pracą umysłową i spontaniczne tendencje do przemyśleń, stresy zane z własnym temperamentem, sen itp.

Zwiększona aktywność ruchowa powoduje rozrost zarówno kości, jak \ęśni. Ma wpływ ruchu na rozwój elementów szkieletowych i mięśni kazują m.in. badania nad asymetrią ciała u człowieka. Asymetria nkcjonałna warunkuje przy częstszym użytkowaniu kończyny górnej rawej przez praworęcznych, także częstsze użytkowanie kończyny dolnej twej, w wyniku dążenia do zachowania równowagi w pozycji spionizo-wncj (Wolański 19$3b). Ten układ funkcjonalny powoduje, że także długość kończyn częściej używanych oraz obwód mięśni na tych kończynach jest większy (ryc. 13).

■tyc. 13. Asymetria ciała człowieka jako wyraz uwarunkowań funkcjonaino-mortologicz-nych o charakterze skrzyżnym (wg Wolańskiego)