3870137311

80 A. GRYFF-KELLER

jego nadmiaru ze środowiska reakcji. Taką metodę zastosowano np. przy oznaczaniu konfiguracji 5-oksoproIiny [25], która czasami pojawia się w moczu ludzkim jako patologiczny metabolit. W próbkach biologicznych ze względu na ich złożony i zmienny skład zauważenie różnic pomiędzy diastereomerami w widmach 'H NMR może być bardzo trudne. Ale w widmie węglowym różnice takie sąjuż dobrze widoczne (Rys. 11).

Warto zwrócić uwagę na pewne problemy dosyć często ujawniające się przy praktycznych zastosowaniach metody otrzymywania pochodnych. Tak więc gdy w próbce jeden z enancjomerów substancji badanej znajduje się w bardzo dużym nadmiarze a do funkcjonalizacji zastosuje się odczynnik optycznie czysty, co skądinąd ma swoje zalety, w widmie końcowym pojawiają się sygnały tylko jednego z diastereomerów. Wtedy rozstrzygnięcie, który to diastereomer, może być trudne, gdyż różnice odpowiednich przesunięć chemicznych są często bardzo małe i zależne od warunków pomiaru. Czasami dla uzyskania wiarygodnej odpowiedzi okazuje się konieczne dodanie do przetworzonej próbki substancji wzorcowej. Najlepszym wzorcem w omawianej sytuacji jest roztwór zawierający sygnały obu diastereome-rycznych pochodnych w znanej proporcji.

Jeśli zróżnicowanie widm diastereomerów umożliwia określenie ich względnych stężeń, to zasadniczo na tej podstawie jest możliwe wyznaczenie nadmiaru enancjomerycznego w próbce badanej. W przypadku, gdy do funkcjonalizacji związku A używa się odczynnika w postaci czystego enancjomeru, np. C_/(, w próbce przetworzonej mogą znaleźć się dwa diastereomery, A_RC_R i A_sC_lr Przy założeniu pełnego przereagowania badanego związku stosunek ich stężeń będzie równy stosunkowi stężeń enancjomerów A_R i A_s w próbce badanej.

W ogólnym przypadku w oznaczeniach ilościowych trzeba jednak brać pod uwagę zależność składu mieszaniny poreakcyjnej od wielu czynników. Jeżeli do funkcjonalizacji użyty został odczynnik jedynie enancjomerycznie wzbogacony, sytuacja staje się szczególnie skomplikowana, ponieważ wtedy w próbce przetworzonej należy oczekiwać pojawienia się czterech, parami nierozróżnialnych w NMR struktur diastereomeiycznych: A/^+A_VC_Xi A_I,C_S+A_SC_R. Podczas interpretacji obserwowanych intensywności sygnałów trzeba brać pod uwagę wpływ enancjoselek-tywności kinetyki i wydajności reakcji funkcjonalizacji na skład próbki przetworzonej. Nie należy też zapominać o możliwości częściowej racemizacji badanego obiektu, zastosowanego odczynnika lub otrzymywanej pochodnej podczas reakcji. Zresztą, jak to wynika z powyższego skrótowego omówienia, nawet jeżeli można zaniedbać komplikacje wynikające z nietrwałości konfiguracji, to i tak ustalenie enancjomerycznego nadmiaru badanego związku w próbce wyjściowej na podstawie proporcji sygnałów w próbce przetworzonej jest niełatwym zadaniem.