P1350540

36

wanyyest najczęściej według regionu, sektora gospodarki, formy własności i wielkości firmy . Większa liczba uczestników pozwala na bardziej miarodajne wyniki i ocenę krańcowych rozwiązań, ale czasami zachodzi potrzeba doboru w sposób selektywny próby do badań, aby wykazać lub powiązać to ze specyfiką rynku lub stanowiska.

Firmy zatrudniające duZą liczbę pracowników, należące do klubów płacowych, federacji pracodawców, liderów płacowych, rzadziej federacji związków zawodowych mogą opierać kształtowanie polityki płac na badaniach zlecanych firmom konsultingowym. Badania mogą być prowadzone dla pracodawców tworzących kluby płacowe.

Zlecający sam lub wspólnie z firmą konsultingową ustala stanowiska pracy oraz składniki płac i świadczeń objęte przeglądami, a także może je rozszerzyć, na przykład o przeznaczenie i (lub) powiązanie składników płac z wynikami pracy na stanowisku lub całej firmy. Dobór firm do badań zależy od celu przeglądów, rodzaju stanowisk i zakresu przedmiotowego badań. Mogą być brane pod uwagę firmy działające na lokalnym, branżowym, krajowym rynku pracy, firmy stosujące innowacyjne i najskuteczniejsze rozwiązania płacowe, firmy osiągające bardzo korzystne wyniki ekonomiczne i inne uznane za reprezentatywne przez zlecającego.

Badania piać rynkowych prowadzonych przez specjalistyczne firmy

na uiytek komercyjny

Firmy konsultingowe mogą podejmować inicjatywę prowadzenia przeglądów płac rynkowych we własnym zakresie, mając na uwadze potrzeby różnych, częściowo tylko zidentyfikowanych odbiorców. W badaniach uwzględniają wszystkie zasady obowiązujące dla przeglądów specjalnych. Gotowe raporty z opisem mogą być sprzedawane w postaci publikacji w całości lub według projektu nabywcy redakcjom różnych czasopism fachowych, branżowych lub dzienników, konkretnym firmom, federacjom pracodawców, ministerstwu pracy i spraw socjalnych. Sprzedaż wyników badań może być powiązana z ich prezentacją na seminariach lub innych spotkaniach organizowanych na wniosek zleceniodawcy. Umożliwia to lepsze zrozumienie trendów w systemach wynagradzania oraz potrzebę zmian w polityce plac i strategiach płacowych stosowanych nie tylko u zleceniodawców. Profesjonalną instytucją zajmującą się badaniem i publikowaniem danych o wynagrodzeniach są resortowe instytuty pracy, w Polsce Instytut Pracy i Polityki Socjalnej. W badaniach biorą udział pracownicy Instytutu i zaproszonych uczelni, a ich wyniki opracowuje się w postaci monograficznej i udostępnia na rynku księgarskim.

Raporty są przydatne dla firm nowych, które chcą lepiej płacić, oraz dla tych, które przepłacać nic chcą. Płacić można więcej wówczas, gdy chce się zatrzymać najlep-5Z>ch. Firmami, które na polskim rynku przygotowują raporty są: Hay Group Hewitt Associates, Grupa TGC-HR, Hary Watson Wyatt, Mercer, Pricewaterhause, Coopers, ;

** M Kota. Badani* rynku wynagrodzeń. Rzeczpospolita, 2001, z 3 stycznia, s. Dl, D2, D3.

HRK Partners, Scdlak & Sedlak* i inne. W doborze uczestników do łmfrftt* uwzględnia się branżę, region, wielkość firmy, opisy stanowisk o podobnym lub bardzo zbliżonym zakresie obowiązków, struktury płac i świadczeń oraz ich wysokość*.

Raporty pozwalają na zapoznanie się z aktualnymi stawkami wynagrodzeń, określenie pożądanych wysokości płac na stanowiskach, budowanie długo i krótkoterminowych strategii płac i kształtowanie skutecznej polityki płac, zwłaszcza podwyżek płac. Za raport o wynagrodzeniach menedżerskich firma Hay Group żąda 1 900 dolarów, natomiast Grupa TGC za udostępnienie informacji o wynagrodzeniach dla wybranego stanowiska wymaga 300 funtów, zaś ogólnopolski przegląd płac dla wybranych stanowisk przez firmę Hay Group kosztuje 1 700 euro⁴⁰.

Pozostałe iródla danych o placach

Mniej znaczącymi źródłami danych o płacach są ogłoszenia firm poszukujących pracowników, dane będące w posiadaniu agencji do spraw zatrudnienia, rozmowy z pracownikami zwalniającymi się, zwłaszcza gdy jedną z głównych przyczyn są niskie płace, bezpośrednie kontakty między zaprzyjaźnionymi firmami publikacje w ogólnodostępnej prasie oraz dane z firm konsultingowych zajmujących się modyfikacją i udoskonalaniem systemów płac⁴¹. Są to w większości dane fragmentaryczne i przedstawiają punkt widzenia zainteresowanej strony, nie zawsze dokładnie odzwierciedlają stosowane rozwiązania w systemach płac.

Zaletą publikacji prasowych o płacach jest ogólny dostęp do danych przez wszystkie zainteresowane firmy za bardzo małą odpłatnością, wynoszącą cenę czasopisma lub gazety, wadą natomiast jest manipulowanie danymi o płacach, dlatego nie są one całkiem wiarygodne. Gazety bazują na dostępnych a nie reprezentatywnych danych, zawyżających lub zaniżających wielkości w stosunku do prezentowanych modeli⁴².

Sposób zbierania danych o placach

Podstawowym narzędziem służącym do zbierania danych o płacach jest ankieta przeprowadzana przez firmy konsultingowe, którym zlecono badania. Nie istnieją ograniczenia w konstrukcji ankiety, jednak duża liczba informacji wymagająca od firmy-respondenta dodatkowych obliczeń poza danymi ze swoich sprawozdań zniechęca do ich wypełniania. Dlatego głębsze badania dotyczące motywacyjności syste-

¹¹G. Raszkowska. Zaglądanie do cudzej kieszeni, Rzeczposplila, 2001. nr 137. s. Dl ¹⁹ B. Urban, M. Kustra, Z. Bojoronus, D. Dmowski, M. Kozicki, Płace m rynka pracy. Personel 2001, nr 24. s. 24-25.

⁴⁰    E. Birlik, Płace w Polsce, Rzeczpospolita. 2001 z 3.012001. s. D5 i D6.

⁴¹    P. Żakowicz, Rynkowe przeglądy wynagrodzeń w. tyektywm systemy wymegyodseń, pod rei. S. Borkowskiej i M. Juchnowicz, IPiSS, Warszawa, 1999, s. 94-95.

⁴²    J. Daszkowski. Niektóre czynniki różniące rozpiętoki wymgrotken w Polsce, Wiadomotó SM£> styczne, 2000, nr 9, & 28-36.