PICT2629 (2)

wprost przeciwnie, jako nawoływanie do tworzenia dzieł wielkich, trwałych, godnych nowej epoki, która już nadeszła” ^H.

W kontekście powszechnej aprobaty sztuki agitacyjnej zupełnie wyjątkowo zabrzmiał głos Antoniego Słonimskiego, nieśmiało oponującego przeciwko ograniczaniu swobody twórczej. „Pragniemy widzieć — postulował pisarz — rozsądny kompromis miedzy zamówieniem społecznym a prawem artysty do szukania i eksperymentowania” ^1S.

Wspominając październikową naradę, Stefan Dybowski nadał apelowi Bermana zupełnie jednoznaczną wymowę: yjjisarz. współczesny powinien byćagitatorem, gdyż agitacja — to pierwsza linia frontu walM^deologicznej ”^7

Istotną rolę w sformułowaniu zadań literatury poszczecińskiej i określeniu jej perspektyw rozwojowych odegrała dyskusja o prozie współczesnej zainicjowana pod koniec 1953 r. artykułem Ludwika Flaszena Zoilowe diagnozy i proroctwa. Flaszen pisał: „Piórem naszych pisarzy kierują dwie podstawowe tendencje. Jedna — to czynne bezpośrednie zaangażowanie we współczesności, chęć doraźnej, natychmiastowej agitacji, stawiania i rozwiązywania zagadnień praktyki naszego życia, atakowania ich wprost, z otwartą przyłbicą. Druga — to tęsknota do epiki, szerokiej perspektywy, ujęcia skomplikowanej pełni życia; marzenia o literaturze wyrażającej generalny sens czasu”. Zespolenie obu tych tendencji odbija się na poziomie artystycznym utworu. „Zamiast tedy tworzyć książki niekonsekwentne, powstałe ze starcia dwóch dążeń — do doraźnej, walczącej agitacyjności oraz epickiej obfitości i skomplikowania — trzeba świadomie wybrać konwencję artystyczną, odpowiadającą samej naturze tez”. Rezultatem takiego świadomego wyboru konwencji i opowiedzenia się za doraźną agitacyjnością jest Wojna skuteczna Andrzejewskiego, sięgająca do tradycji renesansowej moralistyki i XVIII--wiecznej ppwiastki filozoficznej. W konkluzji krytyk stwierdzał: „Realne możliwości, perspektywy i osiągnięcia naszej prozy wska-

¹⁴ P. Hoffman, O niektórych problemach realizmu socjalistycznego, tamże, s, 01; B. Korzeniewski, Głos w dyskusji, tamie, s. 90—100. ^u A. Słonimski, Głos w dyskusji, tamie, s. 62. ^u S. Dybowski, Problemy rewolucji kulturalnej w Polsce Ludowej, Warszawa 1953, s. 91