PICT4917

128 Metody nauczania

Sytuacja ta może być zaprezentowana w różny sposób. Oprócz opisu ogólnego, każdy z uczestników inscenizacji otrzymuje instrukcję indywidualna, czyli „rolę", zgodnie z która ma postępować podczas zajęć.

Po przydziale ról i zapoznaniu się z nimi, zaczyna się część podstawowa zajęć — inscenizacja. Ponieważ inscenizacje przedstawiają zazwyczaj narady, konferencje, zebrania, pożądane jest zachowanie podobnych warunków, w jakich odbywają się one w rzeczywistości. Podczas „inscenizacji obserwowanej” wskazane jest, aby osoby nie biorące w niej bezpośredniego udziału, mogły w dogodny sposób obserwować jej przebieg.

Uczestnicy inscenizacji analizują i dyskutują nad sytuacją i problemem zawartym w opisie. Starają się zająć stanowiska w tych sprawach i proponują własne rozwiązania, początkowo zgodnie z sugestiami instrukcji indywidualnej, następnie — w zależności od przebiegu dyskusji. Prawidłowy przebieg dyskusji podczas inscenizacji jest w dużej mierze uzależniony od „przewodniczącego" zebrania, który odpowiednio kieruje formalno-organizacyjnym przebiegiem obrad, na nim również spoczywa odpowiedzialność za analizę problemu i za podjęte decyzje.

Po zakończeniu inscenizacji, przystępuje się do analizy tej części zajęć. Ma ona za zadanie wyjaśnienie wszystkim uczestnikom jej zalet i słabości. Odnosi się to zarówno do rozwiązania problemu, jak również do sposobu obradowania, taktyki inscenizacji oraz do sposobu odtwarzania ról.

Zakończenie zajęć jest ich podsumowaniem, przeprowadzonym w ten sposób, aby każdy uczestnik zrozumiał jasno całą strukturę problemu oraz elastyczność jego rozwiązania.

Metody problemowe z różnymi ich odmianami są bardzo istotne w procesie rozwijania samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji. Pobudzają i rozwijają zainteresowanie. Przygotowują do samodzielnych poszukiwań badawczych, do samokształcenia w najbardziej twórczej jego formie.

Metody problemowe nie znalazły jednak dotychczas powszechnego zastosowania. Występują dość rzadko i wielu nauczycieli przedkłada wykład lub.pogadankę nad przygotowaniem problemu lub opis sytuacji czy przypadku. Wykłady i pogadanki mogą przekazać wiele nowych treści, ale nie nauczą myślenia i samodzielnego dochodzenia do rozwiązania, jak to ma miejsce w metodach problemowych. Chcąc rozwijać myślenie i samodzielność, trzeba stosować metody problemowe w procesie dydaktycznym, jest to szczególnie ważne, gdy zamierza się także wygasić zle nawyki, przyzwyczajenia czy też skbtygować błędne informacje lub umiejętności.

5. Metody praktyczne

Metody praktyczne polegają na wykonywaniu przez uczniów samodzielnych czynności. Czynności te prowadzą albo do wyćwiczenia nawyków umiejętności, albo do wykonania innych prac, z których wynikają nowe wartości i informacje nieznane uczącym się wcześniej. Także samodzielna praca z podręcznikiem zaliczana jest do tej grupy metod. Najprostsza forma metod praktycznych sg ćwiczenia, g. Ćwiczenie jest to wielokrotne powtarzanie czynności stanowiących treść zadania, zorganizowane w przemyślanych sposób i wymagające wykorzystania środków zapewniających rozwijanie umiejętności. Ćwiczenie służy kształtowaniu i utrwalaniu umiejętności oraz podwyższaniu sprawności wykonania danej czynności. Mogą to być umiejętności praktyczne, umysłowe lub fizyczno-ruchowe. Aby dana umiejętność została ukształtowana właściwie, niezbędne jest, aby uczestnicy zajęć posiadali określony zasób informacji z danej dziedziny.

| Istota metody ćwiczeń polega na wielokrotnym powtarzaniu przez uczestników czynności lub zespołu czynności, które maja zostać przez nich opanowane. Odbywa sie to w sposób zorganizowany i zaplanowany. Prawidłowy przebieg zajęć prowadzonych ta metoda obejmuje cztery fazy.

' Pierwsza z nich to uświadomienie uczestnikom celu zajęć, znaczenia wyrabiania danej umiejętności dla praktyki oraz tworzenia modelu czynności w świadomości słuchaczy.

Druga faza obejmuje próby wykonania czynności pod nadzorem instruktora. Jeżeli czynność, która chcemy opanować jest skomplikowana, należy przećwiczyć i ćwiczenie poszczególnych jej ogniw jest celowe przy opanowywaniu czynności złożonych.

Następny etap to samodzielne wykonywanie czynności, które niekiedy odbywa sie na specjalnych urządzeniach czy też materiałach ćwiczebnych.

Ostatnia faza jest kontrola opanowania umiejętności.

Ćwiczenia mogą być organizowane jako:

—    samodzielna praca uczniów, indywidualna lub w grupach,

—    rozwiązywanie zadań przy tablicy pod kierunkiem nauczyciela.

Tok zajęć prowadzonych metoda ćwiczeniową w formie samodzielnej pracy uczestników powinien być następujący:

—    prowadzący wskazuje konkretne zadanie z podręcznika lub zbioru ćwiczeń i ewentualnie bliżej je wyjaśnia,

—    ustala, czy będą pracować indywidualnie, czy w grupach,

—    dokonuje bieżącej kontroli wyników pracy, wskazuje na biedy, naprowadza na właściwy tok rozwiązania,

'|lg| po dokonaniu rozwiązania prosi wybranego przedstawiciela grupy o podanie wyniku i ocenia jego prawidłowość.

Ćwiczenia rozwiązywane przy tablicy pod kontrolą nauczyciela maja te zalety, że przebiegają sprawniej, trudności występujące w toku rozwiązywania usuwane są na bieżąco. Nie uwzględniają natomiast indywidualnego tempa pracy, w skrajnych przypadkach mogą się zmienić w odpisywanie z tablicy gotowych rozwiązań. Stopień aktywności na tak organizowanych ćwiczeniach bywa różny — zależy od kunsztu dydaktycznego nauczyciela.

Przy organizowaniu zajęć ćwiczeniowych dwa zagadnienia zasługują na specjalną uwagę: