PICT6289

MM

Etapy badań pedagogicznych

Wszelkie badania stanowią „ogół czynności - w obrębie pracy naukowej od powzięcia i ustalenia problemu aż do opracowania materiałów naukowych włącznie" (J. Pieter, 1967, s. 159). Rozumiane w ten sposób badania obejmują co najmniej kilka etapów czy - inaczej mówiąc - następujących po sobie faz procesu badawczego. W niniejszym rozdziale dokonuje się ich ogólnej charakterystyki, a następnie opisu poszczególnych etapów, poczynając od zaistnienia sytuacji problemowej, sformułowania problemów i hipotez oraz wyboru i konstruowania narzędzi badawczych, a kończąc na doborze badanych osób, przeprowadzaniu badań i opracowaniu ich wyników.

I.    Etapy badań a fazy myślenia refleksyjnego Proces badawczy zgodny z etapami myślenia

Znane są różne propozycje dotyczące etapów badań naukowych, w tym także w psychologii, socjologii i pedagogice (por. J. Brzeziński, 1996, s. 37--44; P. Atteslander i inni, 1991, s. 33-35; J. Friedrichs, 1990, s. 119—121;

J.    Gnitecki, 1996a, s. 98-102; H. Muszyński, 1970, s. 243 i n.; T. Pilch, 1995, s. 171 i n.; W. P. Zaczyński, 1995, s. 29-50). Większość z nich jest w niemałym stopniu odwzorowaniem etapów pełnego aktu myślenia, podanych przez J. Deweya (1957) w książce pt.: Jak myślimy. Akt ten obejmuje - według J. Deweya - następujące etapy:

-    odczucie trudności,

-    odkrycie i określenie odczuwanych trudności,

-    nasuwanie się hipotetycznych rozwiązań,

-    wnioski z hipotez oraz

1 eksperymenty i obserwacje mające na celu przyjęcie lub odrzucenie hipotez.