Pok tafil1523

948

Połykanie

Pfykante test procesem prowadzącym do przesunięcia treści pokarmom z jamy ustnej do żołądka Przebiega on w trzech fazach, ustnej. gardłowej i przełykowej (ryc. 11.7.4).

• Faza ustna. Jest fazą dowolną, pozostającą pod kontrolą okolic ruchowych kory mózgowej. Trwa około 0,3 s. Przygotowany do pdłkntęoa w procesie żucta kęs pokarmowy zostaje ułożony na języku, a następne dzięki ruchom języka ulega przesunięciu do gardła W momencie przechodzenie treści pokarmowej z jamy ustnej do gardła zostają pobudzone receptory, znajdujące się w błonie śluzowej podniebienia miękkiego, łuków podnie-

/

549

bennych oraz ścian gardła. W wyniku tego pobudzenia rozpoczyna &ę następna faza połykania - faza gardłowa

*    Faza g a rdłowa jest fazą odruchową regulowaną przez ośroóe*. połykania, znajdujący się w układzie siatkowatym opuszki i mostu. lmputsaqe aferentne docierają do tego ośrodka przez nerwy czaszkowe V, IX i X. Impi saqe eferentne biegną z ośrodka połykania do mięśni gardła, krtani i przełyku przez nerwy czaszkowe: V, VII, IX, X i XII. W wyniku skurczu mięśni dochodzi do:

-    uniesienia podniebienia miękkiego - co powoduje oddzielenie jamy nosowej od gardła;

-    zbliżenia łuków podniebiennych - co oddziela gardło od jamy ustnej i zapobiega zwrotnemu przechodzeniu treści pokarmowej,

-    uniesienia i przesunięcia do przodu krtani z jednoczesnym nakryciem jej przez nagłośnię - co odcina gardło od układu oddechowego,

-    wytworzenia fali perystaltycznej w wyniku skurczów mięśni zwieraczy gardła górnego, środkowego i dolnego - co przesuwa treść pokarmową w kierunku przełyku.

Przesuwająca się z szybkością 5-10 cm/sfala perystaltyczna wytwarza wgardle falę ciśnieniową, wynoszącą około 10 kPa (100cmH₂0)(ryc. II.7.5).

Na granicy gardła i przełyku znajduje się zwieracz gardłowo-przełykowy, zwany też zwieraczem górnym przełyku. Zwieracz ten zbudowany jest przez okrężnie ułożone poprzecznie prążkowane włókna mięśniowe. W warunkach spoczynkowych jest on w stanie tonicznego napięcia, co prowadzi do wytworzenia strefy podwyższonego ciśnienia, wynoszącej około 4 kPa (40 cm H₂0). Mechanizm ten zapobiega zasysaniu powietrza do przełyku podczas wdechu. W fazie gardłowej połykania, gdy fala perystaltyczna przesuwa się w kierunku zwieracza gardłowo-przełykowego, dochodzi do rozluźnienia tego zwieracza. Następnie po przejściu fali perystaltycznej napięcie w zwieraczu gardłowo-przełykowym przejściowo zwiększa się do wartości 6-8 kPa (60-80 cm H_zO), aby następnie obniżyć się do wartości spoczynkowej Faza gardłowa połykania trwa 1-2 s i w tym czasie następuje zatrzymanie akcji oddechowej przez zahamowanie ośrodka oddechowego. Po zakończeniu fazy gardłowej dochodzi do obniżenia podniebienia miękkiego (co przywraca komunikację między jamą nosową a gardłem), oddalenia luków podniebiennych (co przywraca komunikację między jamą ustną a gardłem) oraz obniżenia krtani i odkrycia głośni przez odsunięcie nagłośni (co przywraca komunikację między gardłem a drogami oddechowymi) (ryc. II.7.4 d). Umożliwia to przywrócenie oddychania.

•    Faza przełykowa. Podobne jak gardłowa, regulowana jest na drodze odruchowej przez ośrodek połykania. Pokarm jest przesuwany przez przełyk