Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 07 20091046 bmp

I> M<Quail. liwM irmmikowinw owomrj'', Wjmkiwi 2«i~ ISBN M7X-K>-OI-ISIS3-M, l>l>y WN PWN 2007

18.10. Kultywacja 487

18.10.2. Weryfikacja teorii

Zgodnie z teorią kultywacji osoby, które oglądają dużo telewizji, powinny postrzegać rzeczywistość społeczną w coraz mniejszym stopniu tak, jak ona wygląda, a bardziej tak. jak pokazuje ją telewizja. W badaniach najwięcej uwagi poświęca się przemocy i przestępczości, uwzględniając zwłaszcza telewizyjne przedstawienia tych zjawisk, faktyczne przypadki i zróżnicowanie ryzyka z jednej strony, a świadomość społeczną i nastawienie wobec przestępczości z drugiej. Wczesne badania kultywacji (zob. Gcrbncr, Gross 1976) pokazały, żc im więcej ludzie oglądają telewizji, tym bardziej są skłonni wyolbrzymiać skalę rzeczywistej przestępczości i ryzyko, na jakie sami są narażeni. Nowsze badania potwierdzają (zob. Romer, Jamieson, Aday 2003), że taka zależność wciąż zachodzi, przynajmniej w USA. Analizowano też inne kwestie polityczne i społeczne, w tym udział mediów w wytwarzaniu konsensu politycznego (zob. Gerbner, Gross, Morgan, Signorielli 1984).

W przekrojowej analizie licznych badań nad konstruowaniem rzeczywistości przez telewizję Robert Hawkins i Suzanne Pingree (1983) odnaleźli wiele pojedynczych odniesień do takich oczekiwanych zależności między oglądaniem telewizji a poglądami na rzeczywistość, ale żadnych konkretnych empirycznych dowodów potwierdzających ich kierunek. Ich zdaniem telewizja może wpływać na rozumienie rzeczywistości społecznej, a zależność między oglądaniem telewizji a rzeczywistością może być obustronna: oglądanie telewizji powoduje określone postrzeganie rzeczywistości społecznej, ale takie postrzeganie rzeczywistości może także decydować o sposobie oglądania telewizji. W niedawno przeprowadzonej analizie wyników badań nad kultywacją Michael Morgan i James Shanahan (1997) stwierdzili, że można zaobserwować pewne skutki kultywacji, ale są one zazwyczaj bardzo nikłe.

Doświadczenie telewizji jest prawdopodobnie bardziej zróżnicowane i mniej kumulacyjne, niż zakłada teoria kultywacji, i będzie odbiegało od tych założeń jeszcze bardziej w miarę wzrostu skali produkcji i podaży (zarówno w USA, jak i gdzie indziej). Na przykład badanie efektu kultywacji w odniesieniu do oczekiwań dotyczących małżeństwa (zob. Scgrin, Nabi 2002) ujawniło, żc nierealistyczne oczekiwania odpowiadały oglądaniu „kobiecych", romantycznych produkcji telewizyjnych, ale nie oglądaniu telewizji w ogóle. Mira Sotirosic (2001) stwierdziła, że widzowie telewizyjnych programów informacyjnych i rozrywkowych w sieciach kablowych są negatywnie nastawieni do osób korzystających z pomocy społecznej, w odróżnieniu od widzów oglądających inne stacje. Również Patrick Róssler i Ilans-Bcrnd Brosius (2001) zauważyli nieznaczny efekt kultywacji u niemieckich widzów określonych programów typu talk show, ale nie w odniesieniu do telewizji lub programów talk show w ogóle. Teoria aktywnej widowni (zob. rozdział 15) także stawia w krytycznym świetle założenie o długofalowym, kumulacyjnym oddziaływaniu potężnych „systemów przekazu". Kilku autorów podało w wątpliwość przyczynową zależność między oglądalnością a danymi dotyczącymi wartości i opinii (zob. Iłirsch 1980, 1981: Hughes 1980). Efekt „kultywacji" wydaje się bardziej prawdopodobny w Stanach Zjednoczonych, gdzie (dominujące) treści telewizyjne są bardziej komercyjne i mniej zróżnicowane.