przedsiebiorczosc3

& Państwo w o(W>d#tt tynkowe!

i si iiwicicłcm ciaiyzniu Jest m ,, dii;), Paul Anthony Samuclson

a Współcześnie najKird/.icj znanym niunski ekonomista, laureat NagnKl)^—.

ImoKwnton

Milton Frwdman

■ feiwnikS znacznej «hxi»«aa _Pa,Kiwa w życiu gospodmzy, obecnie ncolłbcrnlowie Zwolennik lego nurtu nawiązujądo liberał, koncepcji państwa „nocnego stróża". Jego rola powinna się ogranicz do dostarczania obywatelom takich dólu. których wytworzenie w sektom piwatnvm jest niemożliwe lub nieopłacalne, jak bezpieczeństwo i sysłti prawny. Stanowisko neoliberałów określane jest mianem leseferyzm (fr. kw; fam - zostawcie nas w spokoju). Ich poglądy początkowo iij znajdował) zbyt wielu zwolenników, zwłaszcza po kryzysie lat trzydzic stuli Dopiero we wczesnych latach siedemdziesiątych koncepcja ogranj. czoncj roli państwa w gospodarce zyskała na popularno^ Współcześnie najwybitniejszym przedstawicielem ncoiibc. ralizmu jest - zaliczany do tak zwanych umiarkowanychmo. netarystów - amerykański ekonomista, laureat Nagród, Nobla. Milton Friedman. Sprzeciwia się on pomagaj przedstawicielom ubogich warstw społecznych przez dopij, ty do czynszu czy rozdawanie żywności, opowiada się raca, za podniesieniem ich dochodów (obniżenie podatków), m I aby sami byli w stanie rozwiązać swoje problemy. Zwolenia, kami ograniczonej roli państwa w gospodarce są również przedstawiciele ekonomii neoklasycznej, zwani takie skraj. ¹ nymi monetarystami: Robert E. Lucas, Robert J. Barto .\_a. leżał do nich także przedstawiciel nowej szkoły austruddq Friedrich August von Hayek (1899-1992).

Funkcje państwa w gospodarce

Współczesna rzeczywistość pokazuje, że funkcja państwa w dziedzinie gospodarki sprowadza się do koiygowania niedoskonałości rynku. Do najważniejszych zadań państwa w gospodarce rynkowej należy pełnieni, funkcji alokacyjnej, regulacyjnej, redystrybucyjnej, stabilizacyjnej oaz tworzenie norm prawnych przeciwdziałających korupcji.

I funkcj*    l unkcja alokacyjna dotyczy takich zasobów, których rozdział w warun-1

^oucyfm kach współczesnej gospodarki rynkowej bez interwencji państwa móęh I być niekorzystny dla społeczeństwa. Do zasobów tych należą miedzy inm- I mi tak zwane dobru publiczne: infrastruktura (drogi publiczne i id I oświetlenie, szlaki kolejowe), podaż pienjądza, ochrona prawwfasnaSd I obrona narodowa. Urynkowienie oświetlenia ulic miasta stworzyłoby»* I lc barier nic do pokonania, na przykład w jaki sposób właściciel latwm I miałby ustalać, kto i jak często korzysta z tego oświetlenia. W nicktónd I krajach jednak pewne produkty i usługi, zaliczane do dóbr publiamd I świadczone są odpłatnie przez prywatnych przedsiębiorców, ofenjpnd I na przykład autostrady, a nawet więzienia. Potrzebę ingerencji par»r*a j dostrzega się również W wypadku tak zwanych efektów zewuętrajdl® gatywnych i pozytywnych) działalności gospodarczej. W szczególno** I

tyczy to ochrony środowiska naturalnego. Na przykład zanieczyszczenie atmosfery związane i otwarciem nowego zakładu przemysłowego może niekorzystnie wpłynąć na popularność pobliskiego uzdrowiska. Rola państwa polega w tym wypadku na opracowaniu i egzekwowaniu norm emisji do atmosfery szkodliwych substancji oraz tworzeniu odpowiednich stref ochronnych, wolnych od źródeł zanieczyszczeń.

| przeciwdziałanie I korupcji

Istotną dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki rolą państwa jest tworzenie odpowiednich norm prawnych przeciwdziałających korupcji. Polega ona między innymi na wręczaniu korzyści majątkowych nieuczciwym urzędnikom, wsparciu finansowym polityków podczas kampanii wyborczej w celu uzyskania na przykład ulg podatkowych, koncesji na działalność gospodarczą, zezwolenia na budowę lub w celu wygrania przetargu. Zjawisko korupcji destabilizuje państwo, zakłóca warunki konkurencji w gospodarce, jest także zagrożeniem dla praw człowieka, ponieważ narusza zasadę równości wszystkich obywateli wobec prawa. W Polsce normy prawne przeciwdziałające korupcji zawierają między innymi takie ustawy jak:

-    ustawa antykorupcyjna z 27 sierpnia 1997 roku ograniczająca działalność gospodarczą osobom pełniącym funkcje publiczne:

-    ustawa o służbie cywilnej z 18 grudnia 1989 roku nakazująca urzędnikom państwowym ochronę interesów państwa oraz praw człowieka i obywatela;

-    ustawa o zamówieniach publicznych z 10 czerwca 1994 wprowadzająca procedury przetargowe ograniczające możliwość korupcji.

Kodeks kamy przewiduje karę od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia

wolności dla urzędnika żądającego łapówki.

Przyjęta przez Radę Ministrów we wrześniu 2002 roku Strategia Antykorupcyjna przewiduje: stworzenie odpowiednich warunków do zwalczania korupcji jako przestępstwa kryminalnego, wprowadzenie w administracji publicznej zmian eliminujących zjawisko korupcji, uświadomienie obywatelom wysokich kosztów społecznych korupcji. W zwalczanie zjawiska korupcji zaangażowane są między innymi: prokuratura, policja i Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

I funkcja regulacyjna

Funkcja regulacyjna dotyczy funkcjonowania gospodarki. Państwo od-gfywa ważną rolę w tworzeniu i utrzymywaniu warunków konkurencji w gospodarce. Największym zagrożeniem konkurencyjnym są monopole, które mogą się pojawić nawet w najlepiej zorganizowanych gospodarkach tynkowych. Monopole mają negatywny wpływ na gospodarkę. Narzucają innym producentom niekorzystne dla nich warunki. Ceny produktów lub usług monopolu są z reguły zawyżane i wpływają na wzrost inflacji, W takich sytuacjach państwo interweniuje odpowiednim ustawodawstwem lub korzysta ż pomocy specjalnych instytucji (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów)¹. Interwencja państwa jest również konieczna w przypadku

¹ Mitylu antymonopolowa państwa została omówiona w podrozdziale 3.4. „Przedsiębiorstw) w gospodarce".

*11