ROZDZIAL V7

ZIAŁ PIĄTY

rswazja

1 Wprowadzenie

uria ludzkości przepełniona jest przykładami niezwykle skutecznej perswazji o chabrze politycznym, czego apogeum stanowiła propaganda faszystowska, która znaczące wyróżnia we współczesnej historii poprzez fakt powołania w latach trzydziestych lego w swym rodzaju Ministerstwa ds. Propagandy Ideologicznej w rządzie Hitlera r.eichstagu. Jego niezwykle inteligentny szef, Joseph Goebbels, potrafił przekonać desze Niemców, że są narodem wybranym, któremu powinny służyć inne narody, i aby się stało, warto posłać na śmierć synów i braci (Bytwerk, 1976). Pod koniec wojny, było już jasne, do jakiej ruiny propaganda panów świata doprowadziła naród niemiec-Goebbels z całą rodziną popełnił samobójstwo: najpierw otruta została trójka dzieci, potem oboje rodzice - jedni z największych „panów świata”- odebrali sobie życie. Skutki politycznej propagandy sowieckiej trudno jest ocenić, ponieważ sposób „per-dowania” w gułagach odbiegał od jej psychologicznych zasad. Tam argumentem był i ciężka praca, a gdy trzeba było - tortura. Nie wiadomo poza tym, jaka część spo-eństwa sowieckiego naprawdę wierzyła, że komunizm jest najbardziej sprawiedliwym systemem politycznym. Żadne z centrów badania opinii publicznej (jeśli takie ogóle w danym komunistycznym kraju istniały) nie mogło pytać obywateli, czy wierzą w ideologię komunistyczną i jak głęboko. Ale - jak starałam się wskazać w poprzed-r.:m rozdziale - komunistyczna propaganda, podobnie jak propaganda faszystowska w nazistowskich Niemczech, mogła przez pewien czas być „zadowolona” ze swych wysiłków: część obywateli uwierzyła w wyższość, w tym w sprawiedliwość systemu komu-rristycznego i - odpowiednio - w wyższość narodu niemieckiego.

Pojęcie propagandy politycznej kojarzy się z niecnymi intencjami nadawcy i stosowa-nymi przez niego manipulacjami. Dlatego niektórzy uważają, że propaganda jest charak-:erystyczna tylko dla systemów totalitarnych. Jednak okazuje się, że manipulacyjny rdzeń ~_kwi w każdej propagandzie politycznej, czego dowodzą Pratkanis i współpracownicy (1992) w swoim bestsellerze Era propagandy. Wyjaśniają oni, jak w ustabilizowanych sys-