S5008194

skkgo jeziora leży Januszkowo (woj. Bydgoszcz), gdzie znaleziono takie podobne naczynie w zrujnowanym grobie.

W Wymysłowie (woj. Kalisz) w jednym z grobów ciałopalnych znaleziono celtycką skorupę toczoną i malowaną, a w Zadowicach (woj. Kalisz) cale naczynie tego rodzaju. Dotąd nie znano ich w Wielkopolsce i na Kujawach. Na pierwsze miejsce wysuwają się bez wątpienia Lachmi-rowke, gdzie juz przed wojną odkryto kilka grobów ciałopalnych późno-łateńskich z bogatym wyposażeniem. W męskich grobach znajdowały się celtyckie miecze oraz groty oszczepów. Już w okresie powojennym został przekopany cmentarz z okresu rzymskiego z grobami wyróżniającymi się szczególnie bogatą zawartością oraz nieprzeciętnie dużą ilością „importów" galorzymskich i rzymskich, raczej rzadkich na innych stanowiskach, jak np. lampki oliwne, szkło, terra sigillata, terra wigra, złota biżuteria. Znaleziono tam również póinola teńskie zgięte miecze.

W tychże Lachmirowicach, 200 m od cmentarzyska, B. Zielonka zasygnalizował istnienie osady rzemieślniczej z trzema dymarkami i narzędziami, jak np. szczypce, kowadło kamienne, z półfabrykatami żelaznymi, żużlem i surówką żelazną, żarnami z kamienia. Wśród ceramiki odkryto fragment celtyckiego naczynia toczonego na kole i malowanego. Jest to trzeci wypadek, poza Wymysłowem i Zadowicami, znalezienia takich skorup, z których każda jest przecież pozostałością innego naczynia. Wydaje się, że takie cmentarzyska — jak w Wesołkach i Lachmirowicach — są pozostałością po drużynach wojskowych, które na szlaku bursztynowym pełniły ochronę nad kupcami i wędrownymi rzemieślnikami.

Innym punktem, w którym można zauważyć koncentrację celtyckich przedmiotów, są okolice Włocławka (a raczej byłego powiatu włocławskiego). Poprzez Zgłowiączkę wiązał on główną arterię wodną — Wisłę z ośrodkiem nadgoplańskim. Był to ważny punkt dla podróżnych, tu bowiem droga się rozwidlała. W omawianym przeze mnie okresie, w którym obserwujemy duże ożywienie zarówno gospodarki, jak i handlu, okolica ta niewątpliwie przeżywała okres rozkwitu. Jeszcze przed I wojną światową odkryto kilka cmentarzysk lateńskich, na których występowały groby ciałopalne z licznymi „importami" celtyckimi, jak np. w Arkuszewie, Paruszewicach, śmiełowicach.

W Wielkopolsce odkryto szereg grobów ważnych dla interesującego 102 Bas zagadnienia. W Biskupinie w 1935 r. znaleziono groby szkieletowe,

BH ałusamic uznano za późnolateńakie mimo ich ubogiej zawartości. Zaliczono je do kultury przeworskiej.

W Biskupinie można wyróżnić grób naczelnika czy rixa, umieszczony na naturalnym wzniesieniu nad wodą, które robiło wrażenie tarkami. Obecność celtyckich grobów szkieletowych była tutaj trochę uskakująca, bo nie znaleziono śladów osady, która by im odpowiadała. Jeden z grobów szkieletowych zawierał obok fragmentów naczyń zapinkę i szczypce żelazne, inny zaś żelazny grot oszczepu. Szkieletowe groby z tego czasu odkryto także w pobliskich Godawach i Podgórzynie (woj. Bydgoszcz).

Z. Rajewski pisał na temat pochowanych tam: „Prawdopodobnie gromada ta napłynęła tu ze Śląska, gdzie utrzymywała kontakt z Celtami, którzy już uprzednio opanowali ziemie czeskie i być może na krótko ziemie śląskie. Plemiona słowiańskie przejęły od Celtów różne umiejętności, np. z dziedziny kowalstwa, garncarstwa i hodowli. Czy na Pałuki I Kujawy dotarły* drużyny Celtów ? Na razie nie można tego stwierdzić”.

Jest to bardzo ostrożne sformułowanie, jednak pomija znaczenie stosunkowo różnorodnej grupy tych elementów celtyckich, które w chwili obecnej znamy z najbliższej okolicy Biskupina i które łączą się z innymi zntkńskami tego typu z Kujaw i Wielkopolski Oczywiście można i trzeba je uznać za niedostateczne, niepełne, jednak warto zasygnalizować pewne ciekawe zjawisko, na które nie zwrócono większej uwagi w literaturze przedmiotu. Niemal stale mówiło się o obecności „importów” Mb ^naśladownictwie” importów celtyckich, niedoceniane były natomiast obserwacje odmienności w rytuale, które stale się powtarzały. Odchylenia te powstawały (przypuszczalnie) w zwyczajowej obrzędowości pogrzebowej Protosłowian pod wpływem Celtów. W pierwszym rzędzie myślę tu o gięciu broni — mieczów i włóczni, rzadziej narzędzi — nożyc lub pilników (Piotrków Kujawski, grób 28). Zwyczaj ten był bardzo rozpowszechniony wśród Celtów. Dwusieczny miecz typu celtyckiego znaleziono w grobie nr 1 w Domaradzicach (woj. Kalisz), ale w grobie nr 79 odkryty był miecz jednosieczny, raczej nie używany przez Celtów, natomiast zgięty według ich obyczaju. Takich przykładów z Wielkopolski i Kujaw znamy znacznie więcej. Celtyckim obyczajem było wstawianie do grobu jednego naczynia o formie celtyckiej bądź też naśladującej celtycką, zamiast widu innych albo obok innych, jak to miało miejsce m.in. w Zadowicach lub w Domaradzicach.

Wśród darów pogrzebowych najczęściej spotyka się oprócz mieczy 103