scan0007

:>arran uyy«) zwraca uwagę na terapeutyczne znaczenie zaburzeń w związku terapeutycznym (therapeutic alliance rupture). Definiuje je jako negatywną zmianę w jakości przymierza terapeutycznego, albo jako trudność w jego zbudowaniu. Przejawami zaburzeń w związku terapeutycznym są (Safran i in.. 1998): wyrażanie negatywnych emoqi wprost, niejawne komunikowanie negatywnych emocji czy agresji, brak zgodności w zakresie celów i zadań psychoterapii, brak współpracy z terapeutą, brak reakcji na interwencje terapeuty. Safran (1998) uważa, źe są trzy powody występowania zaburzeń w związku terapeutycznym:

•    nieprzystosowawcze schematy interpersonalne pacjenta, zniekształcające percepcję intenq'i i działań terapeuty, np. interwencja terapeuty spostrzegana przez większość paqentów jako wsparcie może być rozumiana przez danego pacjenta jako zachowanie paternalistyczne i pomniejszające pacjenta;

•    włączenie się terapeuty w dysfunkcjonalny poznawczo-interpersonalny cykl relacji, np. reagowanie agresją na agresję pacjenta, albo zachowania terapeuty potwierdzające obraz siebie pacjenta, potrzebny mu do utrzymania status quo w jego relagach z innymi;

•    odmowa włączenia się w taki typ relaqi wzajemnej.

Te wydarzenia stanowią ważne elementy zmiany terapeutycznej. Dostrzegane przez terapeutę stają się ważnym elementem rozpoznawania typowych dla pacjenta i terapeuty wzorców relagi interpersonalnych, co stanowi podstawę do analizowania tych schematów - schematów pacjenta w czasie sesji terapeutycznych, a schematów terapeuty w czasie superwizji. Obaj mają także okazję do odkrywania swoich niejawnych reakcji emocjonalnych, leżących u podłoża ich wzajemnych relacji. Daje to okazję do uświadamiania sobie tych reakcji, a w konsekwencji do ich zmiany. Zaburzenia związku umożliwiają podjęcie odpowiedzialności za jakość tego związku przez obu partnerów. Odpowiedzialność terapeuty jest tu szczególnie ważna. Obwinianie pacjenta za słabą jakość związku jest powtórzeniem schematu, którego doświadczał on dotychczas. W sytuacji terapeutycznej, kiedy odpowiedzialność za jakość związku dotyczy obu partnerów interakgi pozwala ona paq'cntowi doświadczyć partnerstwa w sprawstwie, ale także we współpracy nad poprawą jakości relacji. To stwarza nową jakość motywaqi pacjenta, jego działania nie są tylko naprawianiem własnych błędów, ale też pomocą dla terapeuty i siebie w poszukiwaniu nowych wzorców relacji interpersonalnych, satysfakcjonujących 220 obu partnerów.

>nr c;twnr7nnv orzez wersie demonstracyjną pdfFactory Pro www.pdffactor\

Związek terapeutyczny jest także warunkiem do uruchomienia innych czynników ważnych dla pożądanej dla pacjenta zmiany. Od jego jakości zależeć będą korektywne doświadczenia emocjonalne, możliwości uczenia się i doświadczenia wynikające z nowych sposobów zachowania.

13.1.2. Korektywne doświadczenia emocjonalne

Psychoterapia dostarcza pacjentowi okazji do nowych doświadczeń emocjonalnych. W czasie trwania większości sesji psychoterapeutycznych pagent, ale także terapeuta, przeżywa wiele uczuć. Są one związane zc specyfiką relagi z terapeutą, z omawianiem osobistych doświadczeń życiowych pacjenta, z reakgami na interwencje terapeuty i wreszcie z doświadczeniami zmiany w zakresie przeżywania własnych uczuć. Te doświadczenia emocjonalne bywają nazywane korektywnymi doświadczeniami lub reaktywnością na interwencje terapeutyczne (por. Orlinsky, Grawe i Parks, 1994), są bowiem ważnym nośnikiem zmiany. Autorzy (por. Lambert i Bergin, 1994; Karasu, 1986; Prochaska i Norcross, 1994) wśród takich doświadczeń wymieniają najczęściej: odreagowanie uczuć i uwolnienie się od przymusu ulegania uczuciom, przywrócenie zdolności do rozpoznawania własnych uczuć i korzystania z nich oraz korektywne doświadczenia z emocjonalnych relacji z terapeutą.

Odreagowanie emocjonalne 1 uwolnienie się od przeżywanych uczuć

Pacjenci zgłaszający się na psychoterapię doświadczają przede wszystkim silnych emocji. Są one związane z ich objawami. Najczęściej jest to silny lęk, bardzo duże napięcie psychiczne, często dolegliwości somatyczne, uczucia bezradności w radzeniu sobie z zadaniami życiowymi. Życie wydaje się ogromnym ciężarem, traci swój sens, zamiast radości i zadowolenia niesie uczucia bólu, rezygnagi, smutku na przemian ae złością do innych i do siebie. Wiąże się to z poczuciem braku zrozumienia ze strony innych, czy też braku wsparcia i pomocy, nawet zć strony najbliższych..' Ą niekiedy nawet z poczuciem, że najbliżsi najbardziej ranią i krzywdzą. '

Psychoterapia oferuje patentowi możliwość mówienia o tych doświadczeniach, przeżywania, ujawniania na zewnątrz tych wszystkich przeżyć. Paq'ent, opowiadając o swoich aktualnych przeżyciach, nie musi się ich wstydzić, nie musi ich kontrolować w obawie przed oceną, odrzuceniem, krytyką. Terapeuta rozumie go, zachęca do przeżywania i ujawniania tych przeżyć. Uznaje je za normalne i zrozumiale. Nie boi się uczuć pagenta, nie 221