Scan0069 (11)

wnikliwą obserwację nieba. Na niebie nie wszystkie^ '-gwiazdozbiory przedstawiały się tak wyraźnie, jak na schemacie. Nurtował go również problem dokonywania pomiaru wysokości ciał niebieskich przy niewidocznej linii horyzontu; zdecydował się więc zdjąć przy pomiarach wysokości gwiazd lunetkę z sekstantu. I gdyby te czynności miały zorganizowany charakter, gdyby student T. K. nie poprzestał tylko na identyfikacji gwiazd i mierzeniu ich wysokości, lecz przeprowadził' obliczenia linii, pozycyjnych i określił pozycję obserwowaną .na mapie nawigacyjnej — miałby sprawdzian tożsamości gwiazd i skuteczności pomiaru ich- wysokości za pomocą sekstantu bez lunetki.

Kilku jednak studentów nie przejawiało większej aktywności i inicjatywy podczas pełnienia omawianej wachty nawigacyjnej. Student R. S., mając trudności z rozpoznawaniem gwiazd, przez cały czas korzystał z rad i wskazówek studenta T. K. Przy obliczaniu linii pozycyjnych, a zwłaszcza danych z obserwacji Arktura, popełnił wiele błędów, których nie mógł samodzielnie odnaleźć. Natomiast studenci Z. C. i A. Ż. nie rozwiązali postawionego im problemu dydaktycznego, lecz przepisali od studenta A. Ł. gotowe wyniki obliczeń.

Szczegółowa analiza wszystkich protokołów z obserwacji praktyki nawigacyjnej studentów wyższych szkół morskich pozwala dokonać podsumowania walorów metody optymalnej decyzji w nauczaniu problemowym oraz -uwydatnienia jej wpływu na rozwijanie aktywności, inicjatywy i samodzielności słuchaczy. Otóż cały proces określania pozycji okrętu za pomocą metod astronawigacyjnych można podzielić na następujące etapy: a) identyfikacja ciała niebieskiego; b) pomiar wysokości obserwowanego ciała niebieskiego; c) obliczanie elementów linii pozycyjnych: d) wykreślanie w dzienniku obserwacyjnym lub na mapie nawigacyjnej pozycji obserwowanej. Etapy te omówimy teraz kolejno.

Identyfikacja gwiazdozbiorów sprawiała studentom szczególne trudności. Co prawda większość z nich na ogół nieźle radziła sobie z rozpoznawaniem gwiazd w pogodną, gwiaździstą noc, lecz w noc pochmurną problem ten przysparzał im sporo trudności. Zachodziła bowiem potrzeba rozpoznawania ledwo widocznych pojedynczych gwiazd. W tych warunkach istniała możliwość stworzenia dla całej zmiany wachty nawigacyjnej sytuacji problemowej. Każdy student mógł wykazać w ustalaniu tożsamości ciała niebieskiego wiele inicjatywy i samodzielności, ponieważ tylko od niego zależała decyzja przyjęcia za podstawę określenia pozycji okrętu tej lub innej gwiazdy. Jednakże dotychczasowa wiedza i doświadczenia studentów' okazały się niedostateczne do przeprowadzenia prawidłowej analizy sytuacji. Ocena poszczególnych jej elementów była niewystarczająca. Stąd decyzje podjęte przez studentów były w wielu przypadkach niewłaściwe — pociągały więc za sobą dalsze błędy. W tych warunkach przejawiała się dość często kierownicza rola nauczyciela akademickiego w procesie dydaktycznym. Na przykład kierownik zmiany wachty A. H. (a_v także inni kierownicy zmian), wykrywaj ąc błędną decyzję studenta, starał się wspólnie z nim przeanalizować przyczynę błędu, pomóc w roz.-poznaniu gwiazdy, a następnie umożliwiał mu w swojej obecności samodzielną identyfikację innego ciała niebieskiego. Organizował on w toku praktyki nawigacyjnej również zajęcia, podczas których studenci uczyli się nazw poszczególnych gwiazdozbiorów i zespołowego rozpoznawania ich na niebie; uczył także studentów identyfikowania ciał niebieskich za pomocą globusa gwiazdowego.

133